NIK: dentobusy nie zawsze docierają tam, gdzie powinny

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport dotyczący dostępności świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej przez NFZ. Z raportu wynika, że ogólnie nie uległa ona znaczącej poprawie. Zakupione przez ministerstwo zdrowia dentobusy nieco poprawiły dostępność do świadczeń stomatologicznych dzieci i młodzieży, ale jednocześnie nie zawsze docierają one tam, gdzie powinny.

Kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli w ramach prac nad raportem przyjrzeli się m.in. świadczeniom stomatologicznym w dentobusach. Minister zdrowia zakupił dentobusy już w 2017 r. – w żadnym województwie nie zawarto jednak umowy o udzielanie świadczeń z początkiem 2018 r. – Wprowadzenie świadczeń stomatologicznych napotkało problemy organizacyjne, w efekcie dentobusy wykorzystano w poszczególnych województwach przez okres zaledwie trzech do dziewięciu miesięcy, najwcześniej – w łódzkim, podlaskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim. W pięciu województwach dentobusy zaczęły funkcjonować dopiero w drugiej połowie roku, w tym w opolskim i pomorskim dopiero od 1 października 2018 r. – podkreślono w raporcie.

Z pomocy stomatologicznej w dentobusach skorzystało w sumie blisko 34 tys. pacjentów. Największą grupę wiekową stanowili pacjenci pomiędzy 7. a 16. rokiem życia, co stanowiło 61,7% ogólnej liczby. Młodsi pacjenci stanowili 36,4%, a starsi – 1,9%.

Z ustaleń kontroli wynika, że w ograniczonym zakresie został zrealizowany cel zakupu dentobusów, jakim było dotarcie ze świadczeniami do pacjentów, którzy mieli do nich utrudniony dostęp. Praktyka ustalania miejsc udzielania świadczeń w dentobusach, jakkolwiek zgodna z ustanowioną procedurą, nie uwzględniała rzeczywistych potrzeb i w ograniczony sposób zapewniała możliwość kontynuacji leczenia. – Okazało się, że dyrektorzy oddziałów wojewódzkich NFZ-u nie uczestniczyli aktywnie w ustalaniu miejsc udzielania świadczeń. W żadnej z kontrolowanych jednostek nie stwierdzono, aby dyrektor oddziału wskazywał miejsca, w których dostęp do świadczeń był utrudniony. W tej sytuacji wyboru miejsc dokonywali świadczeniodawcy. W efekcie świadczenia były udzielane również w dużych miejscowościach, gdzie zapewniony był dostęp do świadczeń w gabinetach. Przykładowo w Śląskim OW NFZ akceptowano, by dentobusy stały w Częstochowie, Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej, natomiast nie udzielano świadczeń stomatologicznych w dentobusie w powiatach usytuowanych na terenach południowych województwa śląskiego – bielskim, cieszyńskim, żywieckim, raciborskim i wodzisławskim. Mimo to, dla ponad połowy pacjentów, którzy skorzystali z dentobusów było to jedyne świadczenie stomatologiczne, jakie uzyskali w 2017 i 2018 r. w ramach NFZ – poinformowano.

Dostęp do świadczeń na NFZ – bez przełomu

W 2018 r. Narodowy Fundusz Zdrowia po raz pierwszy przeznaczył na świadczenia opieki zdrowotnej ponad 80 mld zł, jednak jego działalność nie spowodowała istotnej zmiany w dostępności świadczeń dla pacjentów. Zdaniem Najwyższej Izby kontroli, widać jednak parę pozytywów: o ponad 50 tys. osób zmniejszyła się ogólna liczba oczekujących na świadczenia, znacząco zmniejszyły się kolejki na operację zaćmy, nastąpiła też wyraźna poprawa dostępności rehabilitacji kardiologicznej dla pacjentów objętych kompleksową opieką po zawale mięśnia sercowego.

Niepokoi jednak wzrost kosztów leczenia szpitalnego o blisko 4 mld zł i wzrost ich udziału w kosztach świadczeń opieki zdrowotnej do ponad 52%. – Ponadto wzrosły koszty: podstawowej opieki zdrowotnej o ponad 1 mld zł (9,96%), opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień o 181,5 mln (6,82%), świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej o blisko 149 mln zł (10,6%), opieki paliatywnej i hospicyjnej o prawie 66 mln (9,84%), zaopatrzenia w wyroby medyczne o ponad 72 mln zł (7,09%), realizacji zadań wynikających z przepisów o koordynacji o 53 mln zł (11,14%) oraz pomocy doraźnej i transportu sanitarnego o prawie 3 mln zł (6,47%). W pozostałych pozycjach kosztów świadczeń – rehabilitacja lecznicza, leczenie stomatologiczne, lecznictwo uzdrowiskowe, refundacja – wzrost kosztów nie przekroczył 5% – czytamy w raporcie.

NIK zwraca uwagę, że wzrost kosztów świadczeń opieki zdrowotnej nie przełożył się wprost na zwiększenie zakupu świadczeń. W kwocie kosztów świadczeń opieki zdrowotnej ujęte zostały bowiem koszty stanowiące środki przekazane świadczeniodawcom na podwyższenie wynagrodzeń personelu medycznego. Koszty podwyżek dla grup zawodowych wyniosły ponad 4,5 mld zł i były wyższe niż w 2017 r. o 1,9 mld zł. Do objętych regulacjami szczególnymi w latach poprzednich pielęgniarek i położnych oraz ratowników medycznych w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne, dołączyli lekarze posiadający specjalizację oraz ratownicy medyczni zatrudnieni w szpitalach.

Nadal nierozwiązanym problemem jest także brak dostępu do części świadczeń zdrowotnych, różnice w dostępie do nich w poszczególnych oddziałach wojewódzkich NFZ-u, a także brak dostępu do kompleksowej opieki po zawale mięśnia sercowego na terenie czterech województw.

– Koszty utrzymania dentobusu są bardzo wysokie. Ryczałt przekazywany na ten cel nie wystarcza, ale … – przyznaje Jacek Kubera, manager kliniki Super-Dent w Łodzi. Ta klinika wygrała konkurs na świadczenie usług w Dentobusie w województwie łódzkim. O zwycięstwo w konkursie trudno nie było, bo oferta Super-Dent była jedyna.

Oprac. Aleksandra Filipiak-Graczykowska na podst. NIK

Fot. Ministerstwo zdrowia