Utrata zębów i użytkowanie protez: wyzwania dla pacjentów

Badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Sheffield jako pierwsze rzuciło światło na problem ukrytych wyzwań, przed jakimi stają osoby doświadczające utraty zębów i rozpoczynające użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych.

Postęp w opiece stomatologicznej, wydłużająca się średnia długość życia, a także coraz większa społeczna wartość zdrowego i pięknego uśmiechu sprawiają, że wiele osób stara się jak najdłużej zachować zęby własne. Z drugiej strony generuje to rosnące zapotrzebowanie na różnego rodzaju prace protetyczne, w tym korony, mosty i odbudowy oparte na implantach.

Uzupełnienia ruchome nosi kilkanaście procent Brytyjczyków

Jednak w Wielkiej Brytanii wiele z tych metod leczenia pozostaje niedostępnych dla większości pacjentów ze względu na niedobory dentystów NHS i wyższe koszty stomatologii prywatnej. Z tego względu ruchome protezy zębowe są często jedyną realną opcją dla osób doświadczających utraty zębów – użytkuje je około 10–15% brytyjskiej populacji.

Badanie przeprowadzone przez naukowców ze Szkoły Stomatologii Klinicznej i Instytutu Zdrowego Życia Uniwersytetu w Sheffield rzuciło światło na problemy emocjonalne i ukryte wyzwania, z jakimi zmagają się pacjenci po utracie zębów, którzy zaczynają użytkować ruchome uzupełnienia protetyczne. To także pierwsze badanie, które ma opisać tę „podróż” pacjenta i wpływ tego doświadczenia na sukces prowadzonego leczenia.

W badaniu wykazano, że pacjenci często myślą o swoim doświadczeniu z użytkowaniem protez ruchomych jak o podróży odbywanej w czterech etapach.

1. Utrata zębów

To początkowy etap, w którym pacjenci doświadczają fizycznej utraty zębów.

2. Tunel emocjonalny

To etap podróży przypominający jazdę kolejką górską. Po utracie zębów pacjenci nabywają większej samoświadomości, ale przyzwyczajając się do protez, mogą też doświadczyć depresji. Pojawia się uczucie wstydu, złości lub strachu, ale także promyk nadziei.

3. Nadzieja w protezach

Górę zaczyna brać nadzieja i optymizm, jakie odczuwają pacjenci, którzy mają już swoje protezy. Przybywa wiary w odzyskanie ładnego uśmiechu i możliwość normalnego jedzenia.

4. Kompromis protetyczny

Ostatni etap, w którym trzeba przyzwyczaić się do użytkowania protez. Być może pacjenci będą musieli nieco przedefiniować swoje oczekiwania i nauczyć się, jak radzić sobie z mówieniem i jedzeniem podczas noszenia protez. Mogą też uczyć się, jak ujawnić fakt korzystania z uzupełnień, by czuć się bardziej komfortowo.

Te uczucia oraz sposób, w jaki dentyści je rozumieją i jak sobie z nimi radzą, mogą mieć istotny wpływ na wyniki leczenia pacjentów. Empatia dentysty w okresie przystosowania do protez ma kluczowe znaczenie dla skutecznego użytkowania uzupełnienia, a tym samym lepszych wyników terapii.

W badaniu wykazano również, że dla wielu osób noszenie protez ruchomych może być ukrytą formą niepełnosprawności. Nie brakuje pacjentów użytkujących protezy, którzy są przekonani, że powinni je ukrywać, bo czują się zawstydzeni lub obawiają się, że uzupełnienia wypadną. Z tego względu niektórzy pacjenci unikają potencjalnie kłopotliwych sytuacji towarzyskich.

„Utrata zębów może być niezwykle traumatycznym doświadczeniem”

Główny autor badania Barry John Gibson, profesor socjologii medycyny na Uniwersytecie w Sheffield, powiedział: – Utrata zębów może być niezwykle traumatycznym doświadczeniem, a przeprowadzone przez nas badanie pokazało, jak trudne jest to dla osób potrzebujących częściowych protez zębowych. Uczucia takie jak zawstydzenie mogą znacząco wpływać na proces akceptacji i dopasowania protezy. Co więcej, jeśli uzupełnienia nie są odpowiednio dopasowane, codzienne czynności, takie jak mówienie, jedzenie i picie, mogą być bardzo trudne, co wpływa na jakość życia danej osoby.

– Konsekwencje tego bywają tak dramatyczne, że mogą wpłynąć na obawy pacjentów przed wyjściem z domu. A to może mieć niszczycielski i trwały wpływ. Zrozumienie trudności emocjonalnych zidentyfikowanych w badaniu pomoże dentystom ulepszyć opiekę nad pacjentami z protezami zębowymi i zapewnić wszystkim skuteczniejsze i lepsze doświadczenia – podsumował naukowiec z Uniwersytetu w Sheffield.

Nowe badanie ankietowe umożliwi lepsze wsparcie pacjentów protetycznych

Ponadto zespół badawczy z Sheffield opracował kwestionariusz dla pacjentów, którego celem jest m.in. rozpoznawanie indywidualnych potrzeb, dostosowanie opieki w oparciu o doświadczenia pacjentów, poprawa komunikacji między dentystami i pacjentami w zakresie użytkowanych protez, identyfikacja osób, które mogą potrzebować dodatkowego wsparcia.

Oprócz określenia wyzwań emocjonalnych, jakie stoją przed pacjentami, badanie to wskazuje na potrzebę opracowania ścieżki opieki klinicznej, która w większym stopniu będzie wspierać pacjentów – skupiać się na poprawie dopasowania protez, edukacji pacjentów w zakresie pielęgnacji protez i walce z uczuciem wstydu związanym z noszeniem protez ruchomych.

Praca pt. „To jak przebywanie w tunelu”: Zrozumienie drogi pacjenta od utraty zębów do życia z protezami ruchomymi” (‘It's like being in a tunnel’: Understanding the patient journey from tooth loss to life with removable dentures”) została opublikowana w „Journal of Dentistry”.

– Pacjent senioralny jest pacjentem specyficznym. Jest to często pacjent z niedosłuchem, do czego nie zawsze się nam przyznaje, niekiedy również z zaburzonymi funkcjami poznawczymi. Komunikacja z nim jest więc wymagająca – mówi prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mielczarek, dziekan Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego WUM, kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej warszawskiej uczelni, konsultant krajowa w dziedzinie stomatologii zachowawczej z endodoncją, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Stomatologii Geriatrycznej. Jak dodaje, komunikacja z pacjentami – również w podeszłym wieku – stanowi obecnie bardzo ważne zagadnienie zarówno kształcenia przeddyplomowego, jak i podyplomowego lekarzy dentystów.

T.H.

Źródła: https://www.nature.com/

https://www.sciencedirect.com/