Jakie choroby można wyczytać z wyglądu języka?

O tym, że na podstawie wyglądu języka można zdiagnozować wiele groźnych chorób, wiedzieli już starożytni Chińczycy. Obecnie także zachodnioeuropejscy lekarze mają pewność, że niektóre schorzenia ogólne manifestują się w obrębie jamy ustnej i wpływają na stan i kolor języka, a niekiedy również na stan całej jamy ustnej. Mało tego – w niektórych przypadkach zmiany zachodzące na języku stanowią pierwszy objaw rozwijającej się w utajeniu choroby i wyprzedzają nawet o kilka lat (!) pierwsze symptomy patologii w innych narządach.

Do najczęściej spotykanych schorzeń ogólnozdrowotnych, mających wpływ na wygląd języka, zaliczamy cukrzycę, niedobory witaminowe, anemię, choroby endokrynologiczne, refluks żołądkowo-przełykowy, chorobę Crohna-Leśniewskiego, a także niektóre choroby genetyczne i zakaźne (np. płonicę, żółtaczkę czy opryszczkę).

Charakterystyczne przebarwienia języka
W prawidłowych warunkach język jest różowy, wilgotny, pokryty cienkim, lekko szarym nalotem, jednak w różnych stanach chorobowych może zostać czasowo lub stale przebarwiony. Charakterystyczne są zwłaszcza następujące zabarwienia:
– purpurowo-czerwone – oznacza niedobór witamin z grupy B,
– bladoczerwone, czerwone lub sine – sugeruje choroby serca,
– blade – jest typowe dla niedokrwistości,
– żywoczerwone – może oznaczać niedobór witaminy PP, złośliwą anemię, alergię lub cukrzycę,
– sine – oznacza czerwienicę, sinicę, chorobę Raynauda,
– żółte – jest charakterystyczne dla żółtaczki zastoinowej, anemii,
– język pigmentowany brązowo – ta nietypowa pigmentacja występuje w chorobach tarczycy, przewlekłej niewydolności kory nadnerczy, może być również skutkiem zażywanie heroiny

Co dzieje się z językiem, kiedy chorujemy na:
1. Cukrzycę – powierzchnia grzbietowa języka staje się wysuszona, nierówna, popękana, wygładzona. Niekiedy język może być także obłożony lub/i powiększony z widocznymi na brzegach odciskami zębów. Mogą też pojawić się dolegliwości bólowe i uczucie pieczenia.

2. Niedobory witamin – szczególnie charakterystyczne są zmiany języka przy niedoborze witaminy PP, ryboflawiny (wit. B2) i kwasu foliowego. Zmiany przy deficycie niacyny rozpoczynają się na koniuszku języka, następnie rozszerzają na boki i w końcu obejmują grzbietową część języka. W początkowym ostrym stanie dochodzi do obrzęku i przekrwienia, w dalszym – do złuszczania błony śluzowej i zaniku brodawek, w efekcie czego język staje się całkowicie wygładzony.

Natomiast niedobory witaminy B2 manifestują się powiększeniem języka i jego suchością. Język nabiera purpurowo-czerwonej barwy, na jego brzegach można dostrzec wyraźne odciski zębów. Znaczna bolesność i wysuszenie utrudniają mowę i przełykanie.
Niedobór kwasu foliowego – początkowo język jest żywoczerwony i bolesny, z czasem wygładzony i błyszczący. Dochodzi również do zaniku brodawek językowych.

3. Choroby układu pokarmowego
Przy niedoborze kwasu solnego i pepsyny błona śluzowa języka ulega zmianom zanikowym, staje się wygładzona i wyraźnie cieńsza. Natomiast w przypadku uporczywej nadkwasoty dochodzi do przerostu brodawek nitkowatych i grzybowatych.
Objawem choroby Crohna jest występowanie na języku bolesnych, dobrze odgraniczonych, kraterowatych owrzodzeń ze zgubiałymi brzegami, często pokrytych szarym nalotem.

Warto przypomnieć, że w wielu przypadkach to właśnie lekarz dentysta jako pierwszy ma do czynienia z niepokojącymi zmianami na języku – jednym z elementów badania wewnątrzustnego jest bowiem ocena jego powierzchni, koloru,, ruchomości i wielkości. Może więc się zdarzyć, że stomatolog dostrzeże niepokojące symptomy sugerujące rozwój ciężkiej choroby, która nie ma nic wspólnego z naszymi zębami. W takim przypadku zostaniemy najprawdopodobniej poproszeni o wykonanie badań dodatkowych lub wręcz skierowani do lekarza rodzinnego, by ten zweryfikował postawioną przez dentystę diagnozę.

B.Sz.