Fluor do profilaktyki przeciwpróchnicowej został po raz pierwszy zastosowany jako związek fluorku potasu już w 1874 roku w Niemczech.

W układzie okresowym położony jest w grupie VII, rozpoczynający grupę główną fluorowców. Fluor jest jasnożółtym trującym gazem o ostrym zapachu (temperatura topnienia: – 219,6°C, temperatura wrzenia: – 188,3°C). W przyrodzie spotykany tylko w minerałach, z których najważniejszymi są: fluoryt, apatyt fluorowy, kryolit.

Obecnie dodaje się fluor do wody wodociągowej (w ilości 1 ppm), co zapobiega próchnicy zębów. W tym samym celu wprowadza się związki fluoru do pasty do zębów.

Jak wykorzystywany jest fluor w profilaktyce próchnicy?

Związki fluoru działają przeciwpróchnicowo poprzez wzmacnianie zewnętrznej warstwy zęba – szkliwa. Następuje wchodzenie jonów fluoru w reakcje z apatytami szkliwa (główny budulec szkliwa zębów). W efekcie powstają fluoroapatyty, są one bardziej odporne na działanie kwasów. Drugi mechanizm fluoru przeciwpróchnicowy, to hamowanie metabolizmu komórek bakterii znajdujących się w płytce nazębnej.

Dzienne zapotrzebowanie człowieka na fluor wynosi od 0,5 do 1,2 mg. Głównym źródłem fluoru jest woda pitna. Zawarty w niej, fluor powinien pokrywać 2/3 zapotrzebowania na ten pierwiastek (pozostałą 1/3 pokrywa fluor zawarty w pokarmach). Przy małym jego stężeniu w wodzie pitnej zapotrzebowanie może nie być pokryte. Na szerszą skalę związki fluoru zostały zastosowane w profilaktyce przeciwpróchnicowej w 1934 roku.

Czym jest fluor?

Od 1992 roku rozpoczęto program lakierowania zębów preparatami fluoru, oraz uszczelniania bruzd międzyguzkowych lakierami światłoutwardzalnymi tzw. lakowanie (część preparatów zawierała również związki fluoru). Są to bardzo skuteczne metody indywidualnej profilaktyki przeciwpróchnicowej. Jednak jako metody droższe i bardziej pracochłonne obejmowały małą populację dzieci.

Inną metodą zapobiegania próchnicy jest stosowanie środków farmaceutycznych zawierających związki fluoru. Obecnie uważa się, że jedyną skuteczną metodą podaży fluoru w profilaktyce próchnicy jest podaż egzogenna (np. lakierowanie), natomiast nie zaleca się profilaktyki endogennej czyli tabletek fluorkowych.