Ekstrakcja zęba przyczyną groźnego dla życia ropnia płuca

W grudniowym wydaniu czasopisma naukowego „Chest” opublikowano przypadek ogólnie zdrowego pacjenta, lat 45, który doznał niewydolności oddechowej spowodowanej przez rozległy ropień płuca. Przeprowadzone badania wykazały, że przyczyną ropnia były bakterie beztlenowe jamy ustnej, które przeniknęły do krwiobiegu podczas ekstrakcji trzeciego zęba trzonowego.

– Bardzo szybka konsultacja i badanie są wskazane, gdy po ekstrakcji zęba pojawia się gorączka i objawy ze strony układu oddechowego, także u pacjenta leczonego z zastosowaniem antybiotyków po zabiegu przeprowadzonym w polu czystym – napisali badacze z zespołu kierowanego przez dr. Hirokiego Tashiro ze Szpitala Uniwersyteckiego w mieście Saga (Japonia).

Jak się szacuje, pomiędzy 60% a 80% przypadków ropnia płuc jest spowodowanych przez bakterie beztlenowe, przede wszytskim gatunki Peptostreptococcus, Bacteroides, Prevotella oraz Fusobacterium, które zasiedlają jamę ustną. Do czynników, który powodują zwiększenie ilości bakterii w jamie ustnej należą zła higiena jamy ustnej oraz zabiegi ekstrakcji zębów – co może się przekładać na większe ryzyko rozwoju ropnia płuca. Z kolei nieleczony ropień płuca może być przyczyną licznych powikłań, włącznie z ropniakiem, krwawieniem, a nawet śmiercią pacjenta.

Opis przypadku

W omawianym przypadku, dwa dni po przeprowadzonej usunięciu zęba mądrości, u mężczyzny, lat 45, pojawił się ból w klatce piersiowej po stronie prawej. Dwa tygodnie po zabiegu stomatologicznym pacjent trafił do szpitala z powodu utrzymującej się wysokiej gorączki (40,5°C) oraz trudności w oddychaniu (saturacja 87%). Pacjent zgłosił ponadto kaszel oraz ropną plwocinę. W okolicy miejsca ekstrakcji zaobserwowano objawy lekkiego zapalenia dziąseł, ale jak oceniono, w momencie ekstrakcji nie było oznak infekcji.

Pacjent był ogólnie zdrowy, nie przyjmował regularnie żadnych leków, a jego stan zdrowia był kontrolowany przez lekarzy przynajmniej raz w roku. Na dwa miesiące przed zgłoszeniem się do szpitala mężczyzna przeszedł kontrolę lekarską, która obejmowała m.in. radiogram klatki piersiowej i badania laboratoryjne, w których nie wykazano żadnych nieprawidłowości. Dodatkowo dwa razy w roku pacjent leczył się stomatologicznie – podczas poprzedniej wizyty kontrolnej nie wykazano u niego ubytków.

Wykonane RTG klatki piersiowej wykazało zmniejszoną przepuszczalność z obecnością płynu po prawej stronie oraz niewielkim naciekiem w lewym dolnym polu (mimo braku nieprawidłowości w badaniu kontrolnym wykonanym dwa miesiące wcześniej). Analiza gazometrii krwi tętniczej z dodatkiem tlenu przy 15 l/min wykazała ciśnienie parcjalne tlenu na poziomie 60,6 Tr. W badaniach laboratoryjnych oceniono liczbę białych krwinek (7,8 × 103/μl), neutrofile (87,8% leukocytów), hemoglobinę (12,1 g/dl), trombocyty (511 × 103/μl) oraz białko C-reaktywne (34,4 mg/dl).

Zbadano także m.in. czynność nerek, czynność wątroby, tolerancję glukozy, przeciwciała przeciwko antygenowi HIV, przeciwciała przeciwko wirusowi ludzkiej białaczki, przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofili (ANCA) – wyniki były prawidłowe. Na podstawie wykonanych badań lekarze postawili diagnozę: olbrzymi ropień płuca spowodowany infekcją bakterii beztlenowych.

Stosując torocentezę pod kontrolą USG lekarze wykonali przezskórny drenaż (percutaneous drainage; PTD), dzięki któremu odprowadzono około 1200 ml mętnego płynu o nieprzyjemnym zapachu. Próbki płynu dały wynik pozytywny na obecność Parvimonas micra, Prevotella dentalis, Fusobacterium nucleatum oraz Porphyromonas gingivalis – bakterii, które kolonizują jamę ustną. W tym czasie mężczyzna był leczony przy użyciu kombinacji antybiotyków (antybiotyki β-laktamowe, inhibitory β-laktamaz, klindamycyna). Po 10 dniach leczenia rurka tracheostomijna została usunięta, a sam pacjent odłączony od respiratora.

Jak podali autorzy artykułu, mężczyzna pokonał niewydolność oddechową i po trwającej dwa miesiące antybiotykoterapii został wypisany ze szpitala. W tym czasie na podstawie wykonanych badań (RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa CT) stwierdzono zmniejszenie ropnia po prawej stronie oraz utrzymujący się naciek po stronie lewej.

Zależność między ekstrakcją zęba a ropniem wymaga dalszej oceny

Ponieważ przebieg kliniczny ropni płuc będących skutkiem rutynowej ekstrakcji trzecich zębów trzonowych nie jest do końca wyjaśniony, autorzy artykułu wskazują na konieczność przeprowadzenia kolejnych badań na większej liczbie pacjentów.

Naukowcy z zespołu dr. Tashiro podsumowali: – Przezskórny drenaż (PTD) jest skutecznym zabiegiem chirurgicznym u pacjentów z ciężkimi i rozległymi ropniami płuc, ponieważ ogranicza rozprzestrzenianie się stanu zapalnego. Ponadto torakocenteza (nakłucie jamy opłucnowej) pod kontrolą USG przyczynia się do bezpiecznego przebiegu zabiegu i mniejszej liczby powikłań.

Praca pt. „Czterdziestopięcioletni mężczyzna z ostrym bólem w klatce piersiowej, gorączką i dusznością po ekstrakcji zęba” (A 45-Year-Old Man With Acute Chest Pain, Fever, and Dyspnea After Tooth Extraction) jest dostępna online.

– Według piśmiennictwa, po usunięcia zęba dochodzi o utraty 50% kości. Możemy temu znacząco zapobiec stosując odpowiednie techniki – podkreśla w rozmowie z Dentonetem dr n. med. Krzysztof Gronkiewicz, implantolog. Mówi też o skutkach zbyt długiego utrzymywania zęba w jamie ustnej, który powinien zostać usunięty.

T.H.

źródła: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=hyg&pag=dis&ItemID=329746

https://journal.chestnet.org/action/showPdf?pii=S0012-3692%2821%2901499-9