Dni Walki z Rakiem 2017 – najważniejsza jest profilaktyka!

W dniach 4-24 czerwca na całym świecie obchodzone są Dni Walki z Rakiem. Ministerstwo zdrowia przypomina wszystkim pacjentom oraz pracownikom służby zdrowia, że nowotworom można zapobiegać głównie poprzez zdrowy tryb życia i profilaktykę.

Wykonywanie badań profilaktycznych to najskuteczniejszy sposób na wczesne wykrycie raka. Dzięki temu pacjenci mają szanse na całkowite wyleczenie. Skuteczne leczenie zależy przede wszystkim od tego, jak wcześnie uda się wykryć nowotwór złośliwy i rozpocząć terapię. Dzisiaj głównym powodem dużej liczby chorych, którzy umierają na raka, jest zbyt późne wykrycie choroby.

W 2014 r. – zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów – odnotowano w Polsce 159,2 tys. nowych przypadków zachorowań na nowotwory oraz ponad 95,6 tys. zgonów spowodowanych tymi schorzeniami. Tym samym, nowotwory stanowią drugą, po chorobach układu krążenia, przyczynę zgonów w Polsce – odpowiadającą za 27% zgonów wśród mężczyzn i 24% zgonów u kobiet.

Przyczyny wzrostu liczby zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w Polsce to przede wszystkim starzenie się społeczeństwa oraz niezdrowy styl życia, a zwłaszcza duże narażenie na czynniki rakotwórcze, takie jak dym tytoniowy czy zanieczyszczenia środowiska.

Dni Walki z Rakiem – profilaktyka

Nie istnieje żaden pewny i sprawdzony sposób na uniknięcie zachorowania na nowotwór. To, czy zachorujemy na raka, zależy od naszych genów, wieku i stylu życia. Jednak wbrew powszechnej opinii, tylko niewielka część z chorób nowotworowych rozwija się w wyniku dziedziczenia. Większość z nich to efekt długotrwałego gromadzenia uszkodzeń DNA. Zdrowy tryb życia może redukować ilość tych uszkodzeń.

Naukowcy stale badają, które z naszych codziennych zachowań przyczyniają się do rozwoju choroby lub chronią przed nią. Jest kilkanaście kategorii czynników ryzyka. Wszystkie (poza promieniowaniem jonizującym) można kontrolować. Można więc zapobiegać wielu powszechnie występującym nowotworom (np. rak płuca, przełyku, okrężnicy, rak jamy ustnej i czerniak).

Czego należy unikać? Przede wszystkim alkoholu i papierosów. Od 2 do 4% wszystkich nowotworów ma związek (pośredni lub bezpośredni) z alkoholem. Zwiększa on ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, wątroby i piersi u kobiet. Z kolei rak płuc występuje niemal wyłącznie u palaczy i osób narażonych na bierne palenie. Im bardziej intensywny nałóg, tym większe problemy ze zdrowiem. Ze względu na ryzyko powstania nowotworów skóry, niebezpieczne jest także promieniowanie UV. Należy unikać długiej ekspozycji, stosować kremy z filtrem i nie korzystać z solariów.

Najważniejsze elementy profilaktyki

Aktywność fizyczna – badania potwierdzają, że szczupła sylwetka pozwala uniknąć do 20% nowotworów związanych z nadmiarem tkanki tłuszczowej.

Zbilansowana dieta – powinna dostarczać prawidłowej ilości energii i poszczególnych składników pokarmowych (utrzymanie stałej masy ciała, spożywanie świeżych warzyw i owoców, ograniczenie czerwonego mięsa).

Szczepienia – głównie przeciwko wirusom, które mogą powodować pewne nowotwory (brodawczaka ludzkiego oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B).

Regularne badania – przesiewowe badania mammograficzne, cytologiczne oraz kolonoskopowe pozwalają wcześnie wykryć nowotwór.

Program profilaktyki nowotworów głowy i szyi

Nowotwory głowy i szyi to coraz większy problem zdrowotny. W ostatnich latach zachorowalność na nie wzrosła o 25%, a umieralność – o ponad 18%. Nowotwory głowy i szyi rozpoznaje się u około 11 tys. osób rocznie, a umiera na nie około 6 tys. osób. Przyczyną tak niekorzystnych wskaźników jest zbyt późna diagnoza (w 3. lub 4. stadium zaawansowania). W początkowym stadium choroby – gdy szansa na wyleczenie wynosi 95% – do ośrodków onkologicznych zgłasza się jedynie 20% pacjentów. W grupie ryzyka są osoby, które mają 40-65 lat, palą papierosy, nadużywają alkoholu oraz są zagrożone wirusem brodawczaka ludzkiego.

Do nowotworów głowy i szyi zaliczamy te, które rozwijają się w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych i przełyku – w jamie ustnej, gardle, krtani, jamie nosowej i zatokach. Mogą one też powstać w śliniankach, tarczycy i gruczołach przytarczycowych, tkance miękkiej, kościach i skórze.

Najważniejsze objawy to niedrożność nosa, krwawienie z nosa, owrzodzenie i/lub nalot na języku, pieczenie języka, ból i/lub problemy z przełykaniem, przewlekła chrypka, guz na szyi. Jednak eksperci zwracają uwagę, że w ostatnich latach wzrasta liczba zachorowań wśród tzw. młodych dorosłych, czyli osób przed 45. rokiem życia, aktywnych zawodowo. W tej grupie główną przyczyną rozwoju choroby są m.in. ryzykowne zachowania seksualne.

Dentysto, w profilaktyce nowotworowej jesteś lekarzem pierwszego kontaktu! Fundacja z Uśmiechem przez Życie zorganizowała szkolenie na temat diagnostyki i leczenia raka jamy ustnej.

AF

Fot. oswaldoruiz, pixabay.com