Dlaczego podejmujemy nietrafne decyzje?
Dlaczego podejmujemy nietrafne decyzje?
Lubimy postrzegać siebie jako istoty racjonalne, wydające rozsądne, wyważone sądy i oceny. Podobne myślenie przenosimy często na pacjentów, zakładając, że na podstawie okrojonych informacji są oni w stanie podjąć najlepsze dla siebie decyzje dotyczące rozpoczęcia i kontynuacji leczenia. Jednakże psychologia nie do końca zgadza się z tymi poglądami.
Specjaliści zwracają uwagę na to, że często niezwykle umiejętnie i sprawnie analizujemy rzeczywistość, a mimo to każdego dnia zdarza się nam podejmować szereg błędnych decyzji i dokonywać nietrafnych wyborów. Pół biedy, gdy chodzi o sprawy o minimalnym znaczeniu, jak np. nietrafiony zakup czy zły wybór miejsca na weekendowy wypoczynek. Nieprawidłowe sądy potrafią być jednak znacznie bardziej brzemienne w skutki. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego nasze decyzje często nie są tak trafne, jak byśmy chcieli? W niniejszym artykule przyjrzę się jednej z przyczyn takiego stanu rzeczy, a mianowicie podstawowym skrótom myślowym, które prowadzą do błędów we wnioskowaniu i ocenie sytuacji. Przeanalizuję je z poziomu gabinetu stomatologicznego, skupiając się zarówno na sposobie postrzegania rzeczywistości przez pacjenta, jak i przez samego lekarza dentystę.
Wśród psychologów poznawczych i społecznych bardzo popularnym tematem jest tzw. poznanie społeczne, czyli analiza tego, w jaki sposób ludzie przetwarzają informacje w celu podjęcia określonych decyzji. W każdej minucie dociera do nas nieprawdopodobna liczba bodźców, przekraczająca nasze możliwości analizy i przetwarzania. W związku z tym jesteśmy bez przerwy zmuszani do tego, by wybierać, które z tych informacji warte są bliższego przestudiowania, które można po prostu zarejestrować bez specjalnego skupiania się na nich, a które nie są nawet warte rejestrowania (na ile dobrze pamiętacie swoją dzisiejszą drogę do pracy/domu/sklepu?). W efekcie szereg informacji nigdy nie trafia do naszej świadomości, a te, które już przechodzą przez filtr świadomego zauważenia, są następnie okrajane, upraszczane i częściowo ignorowane. W codziennym życiu stosujemy bowiem szereg uproszczeń i skrótów myślowych, zwanych przez specjalistów heurystykami. Pozwalają nam one na to, by zwracać uwagę tylko na część informacji zawartych w danym przekazie dochodzącym do nas z zewnątrz w celu szybkiego zrozumienia meritum sprawy i rozpoczęcia określonego działania. Przypomina to wybieranie książki w księgarni: stojąc przy regale nie czytamy każdej po kolei, a posługujemy się określoną taktyką – może to być np. zawężenie wyboru do określonego autora czy preferowanej kategorii, po czym pobieżne przejrzenie kilku pozycji i w efekcie dokonanie zakupu, jeśli któraś z książek spełnia nasze kryteria. Tak samo, rozmawiając z naszą rejestratorką nie analizujemy każdej najdrobniejszej informacji zawartej w jej słowach, tonie głosu, mimice itd., a skupiamy się na głównym przesłaniu, np. na informacji: „Ani nie będzie jutro w pracy, trzeba załatwić zastępstwo”. Jest to bardzo użyteczna strategia, gdyż umożliwia nam szybkie funkcjonowanie i nie prowadzi do paraliżu przy najprostszej sytuacji wymagającej podjęcia wyboru. Jednakże, jak każda strategia opierająca się na stosowaniu uproszczeń i ignorowaniu części informacji, podatna jest na powstawanie błędów, które w efekcie powodują, że raz na jakiś czas nasze wybory nie są tak trafne, jak byśmy tego chcieli. Jednym słowem, coś za coś – z jednej strony mamy szybkość i możliwość płynnego funkcjonowania, z drugiej ryzyko nietrafnych wyborów. Bardzo plastyczny przykład uproszczonego wnioskowania podaje jeden z czołowych psychologów społecznych – Elliot Aronson.
Pełna treść artykułu w numerze 6(40)/2012 dwumiesięcznika "e-Dentico"
POWIĄZANE ARTYKUŁY
enel-med stomatologia to sieć zlokalizowanych w całym kraju klinik stomatologicznych, należąca do Centrum Medycznego ENEL-MED S.A. Sieć cały czas poszukuje lekarzy dentystów, chcących rozpocząć współpracę w klinikach stomatologicznych w Gdańsku, Kato...
Już w czwartek 10 marca o godz. 18:00 odbędzie się organizowany przez firmę Align Technology, właściciela marki Invisalign, webinar „Dlaczego warto pracować z Invisalign?”. Poprowadzi go dr n. med. Maciej Cićkiewicz – specjalista ortodonta. Współcze...
Czy dieta oparta na miękkich pokarmach spożywanych już w dzieciństwie w połączeniu ze zbyt niskim poziomem witaminy D może być przyczyną tak powszechnego obecnie zatrzymania zębów mądrości? Tę zależność bada doktorantka z Uniwersytetu Saskatchewan w ...
Po ponad dwóch latach ograniczeń w funkcjonowaniu praktyk dentystycznych w Stanach Zjednoczonych z powodu pandemii COVID-19, sytuacja – przynajmniej teoretycznie – wróciła do normy. Gabinety stomatologiczne są ponownie otwarte, ale jak wskazują dostę...
Według danych General Dental Council już od około dekady wśród praktykujących w Zjednoczonym Królestwie lekarzy stomatologów większość stanowią panie – w 2019 roku ich odsetek wyniósł 58% i wciąż rośnie. Zaskakiwać więc może fakt, że kobiety są właśc...
Czekaliśmy na decyzję o podawaniu trzeciej dawki szczepionki przeciw COVID-19 osobom starszym i medykom – powiedział PAP specjalista chorób zakaźnych dr Paweł Rajewski. W jego ocenie jest to decyzja słuszna, bo poprawi poziom odporności u zaszczepion...
We wtorek 18 stycznia o godz. 18:00 odbędzie się bezpłatny webinar "Dlaczego Invisalign?" prowadzony przez dr n. med. Joannę Mrowiec, specjalistę ortodontę. Gościem webinaru będzie specjalistka kliniczna Aleksandra Wąsiołek. Zarejestrować się można n...
Syropy owocowe to doskonałe źródło witamin, dlatego warto mieć je w swojej kuchni zawsze pod ręką. Tego typu naturalne produkty egzamin zdają szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy to nasz organizm staje się bardziej podatny na różnego rodzaju...
Obawa przed skutkami ubocznymi, jak i przekonanie o braku skuteczności były głównymi powodami nieprzyjęcia szczepionki przeciwko COVID-19 – wynika z badań „Polki i Polacy o szczepieniach przeciwko COVID-19". Aż 17,7% badanych w ogóle nie ma zaufania ...
W Wielkiej Brytanii ponad jedną trzecią osób korzystających z telefonu zaufania dla pracowników branży stomatologicznej stanowią młodzi stażem lekarze dentyści. Wielu z nich na tyle nie radzi sobie z wyzwaniami, przed którymi stają każdego dnia, że m...
Implanty zębowe to najnowocześniejsza i najdoskonalsza metoda uzupełniania luk w naturalnym uzębieniu. Są one bardzo trwałe, zapewniają świetne efekty funkcjonalne oraz estetyczne. Nowoczesne leczenie z użyciem implantów zębowych w Poznaniu oferuje k...