Dlaczego nie motywujemy pacjentów do higieny jamy ustnej?

Badanie wykonane przez Warszawski Uniwersytet Medyczny wykazało, że przeszło 90% Polaków ma próchnicę. Na tle Europy plasujemy się na trzecim miejscu od końca. Jednocześnie rośnie w naszym kraju liczba osób wyjeżdżających na drogie zagraniczne wakacje, zwiększa się sprzedaż nowych samochodów, telewizorów itd. Nasuwa się tutaj ważne pytanie:

Czy ci wszyscy, którzy podróżują czy dokupują dodatkowe wyposażenie do swojego nowego samochodu u dilera samochodowego mają wszystkie zęby zdrowe? Prawdopodobnie odpowiedź wszyscy znamy. Dlaczego zatem statystyczny pacjent podejmuje decyzje, które są niekorzystne dla jego organizmu? – pyta ceniony przez polskich stomatologów trener Mariusz Oboda. 

Motywowanie pacjentów to ważne zadanie zarówno dla lekarza dentysty, jak i asystentki czy higienistki stomatologicznej. Jak zmotywować pacjenta do regularnych wizyt w gabinecie higieny? O tym będziemy rozmawiać podczas kwietniowej Ogólnopolskiej Konferencji Higienistek i Asystentek Stomatologicznych Asysdent. Tutaj znajdziecie szczegółowy program.

Wykład dotyczący motywacji poprowadzi Marta Krukowska, psycholog, trener, coach, wieloletni manager w międzynarodowych korporacjach medycznych i farmaceutycznych. – Podczas wykładu zrozumiesz psychologiczne aspekty motywacji pacjenta; dowiesz się jak zbudować motywacje do regularnych wizyt w gabinecie higieny; poznasz najważniejsze potrzeby psychologiczne pacjentów – zapowiada. Pierwszy dzień konferencji Asysdent 2017 w dużej części będzie poświęcony tzw. umiejętnościom miękkim. Poza Martą Krukowską z wykładami z tej tematyki wystąpią Justyna Pająk oraz Mariusz Oboda, założyciel Oboda Consulting & Training Group.

M. Oboda temat motywacji pacjenta podejmuje w swoich publikacjach i szkoleniach bardzo często. Tak o motywacji pisał na łamach dwumiesięcznika „E-dentico”:

Podczas wielu lat zarządzania przychodniami stomatologicznymi oraz pracy trenerskiej i coachingowej miałem okazję zgromadzić pokaźny materiał badawczy dotyczący wpływu zachowań lekarza dentysty i jego kompetencji osobistych na proces motywacji pacjenta do kompleksowego leczenia, wizyt kontrolnych itp. Zebrany materiał pozwolił mi na określenie typowego, przeciętnego sposobu komunikowania się lekarza z pacjentem. Następnie skonfrontowałem go z modelowym wzorcem postępowania, który uwzględnia najnowszą wiedzę z zakresu psychologii poznawczej na temat procesu motywacji oraz neurobiologii. Wynik tego porównania wyraźnie ukazał bardzo duży, niewykorzystany potencjał dotyczący możliwości większej pomocy, jaką może i powinien (wyraźne oczekiwanie pacjenta dotyczące motywowania wykazuje wykonane przez nas w 2011 r. badanie na grupie około 500 pacjentów) wykazać lekarz w zakresie zaangażowania pacjenta do podjęcia i zakończenia kompleksowego leczenia oraz utrzymania uzyskanego stanu zdrowia jamy ustnej przez jak najdłuższy czas.

Podobny stan rzeczywistości ukazują również wnioski z analizy raportów projektu „Tajemniczy Pacjent”, badającego zachowania wszystkich osób z danej przychodni mających bezpośredni kontakt z pacjentem. Zgłębiając poziom wykorzystania wiedzy na temat motywacji przez lekarza dentystę, wraz z moim zespołem w ciągu kilku lat przeprowadziliśmy również około 100 pogłębionych wywiadów z pacjentami. W czasie około półtoragodzinnych rozmów jedno z zadawanych pytań brzmiało:

Czy miałeś w swoim (dorosłym) życiu taki moment, w którym wszystkie twoje zęby były wyleczone, a prowadzący cię lekarz poinformował cię o tym uroczyście i nauczył utrzymywać taki stan przez wiele lat?

Tylko bardzo niewielki odsetek pacjentów częściowo potwierdził zaistnienie takiej sytuacji. Większość z nich jednocześnie twierdziła, że ma swojego dentystę. Brak profesjonalnej, uporządkowanej przez psychologię, wiedzy lekarzy na temat procesu motywacji przejawia się również w statystykach dotyczących pacjentów regularnie przychodzących na wizyty kontrolne. W tym samym czasie na przykład przemysł oponiarski wykorzystał całą dostępną w psychologii wiedzę i sprawił, że liczba osób wymieniających opony z letnich na zimowe zdecydowanie zdystansowała liczbę pacjentów systematycznie uczęszczających na wizyty kontrolne. 

Stoimy na stanowisku, że jest to wynikiem niskiego poziomu wiedzy psychologicznej lekarza, dużej liczby błędów popełnianych podczas rozmowy z pacjentem na temat jego potrzeb stomatologicznych oraz podczas ustalania zakresu leczenia i budowania w pacjencie motywacji do jego zakończenia.

Osoby reprezentujące inne niż zdrowotne dobra wykorzystują najnowszą wiedzę psychologiczną tworząc przekazy, które w znacznie większym stopniu wywołują zaangażowanie do działania. W środowisku stomatologicznym statystyczny lekarz mówi o motywacji najczęściej w kontekście zwiększania swojej wewnętrznej motywacji, natomiast w odróżnieniu od przedstawicieli innych dziedzin, niewiele uwagi poświęca wiedzy na temat motywacji innych – jedni obawiają się, że psychologia nauczy ich manipulacji, a inni, że nie nauczy ich niczego.