Diklofenak w płynie – możliwe zastosowanie w leczeniu bólu

Ból, definiowany jako subiektywnie przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne, powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę (tzw. nocyceptywnych) lub zagrażających jej uszkodzeniem, towarzyszy pacjentom niezwykle często. Dlatego tak ważne jest, by oprócz skutecznego leczenia zapewnić pacjentowi komfort poprzez najlepiej dobrane leki przeciwbólowe.

Subiektywne odczucie, jakim jest ból to nie jedyna składowa stanu zapalnego w obrębie jamy ustnej i gardła. Znaczące jest również powstawanie obrzęku oraz zaczerwienienie tkanek. Z tego względu lek stosowany u pacjentów powinien wykazywać jednocześnie działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe. Idealny lek powinien być też stosowany miejscowo, osiągając silne działanie in situ przy jak najmniejszym działaniu ogólnoustrojowym, co wiąże się z występowaniem działań niepożądanych.

Sytuacje kliniczne w stomatologii i laryngologii wymagające zabezpieczenia pacjenta lekiem przeciwbólowym obejmują m.in. zabiegi inwazyjne, takie jak usuwanie zębów czy plastykę podniebienia miękkiego. Ponadto ból towarzyszy zawsze stanom zapalnym w obrębie jamy ustnej, dziąseł i gardła. Subiektywne odczucia pod wpływem bodźców uszkadzających powstają również w wyniku procesu gojenia uszkodzeń powstałych w trakcie zabiegu – pacjenci skarżą się na pieczenie, drapanie czy swędzenie.

Pojawienie się objawów reakcji zapalnej: bólu, obrzęku i zaczerwienienia (związanych z inwazyjnym leczeniem zabiegowym) wiąże się ze stymulacją receptorów nocyceptywnych poprzez aktywację m.in. prostaglandyn i tromboksanu. W powstawaniu tych substancji znaczącą rolę odgrywa enzym – cyklooksygenaza (zwłaszcza jej izoforma 2), będąca głównym celem stosowanych leków przeciwbólowych.
Dotychczas jedyną, acz skuteczną, bronią w walce z bólem u pacjentów stomatologicznych i laryngologicznych były doustne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zwrotem w terapii analgetycznej było pojawienie się roztworu do płukania jamy ustnej i gardła zawierającego diklofenak – niesteroidowy lek przeciwzapalny. Niewątpliwą zaletą takiej postaci leku jest możliwość miejscowego zastosowania, co chroni pacjenta przed najpoważniejszym skutkiem ubocznym stosowania doustnych NLPZ-ów – owrzodzeniami błony śluzowej przewodu pokarmowego. Przeprowadzone przez producenta badania farmakokinetyczne 0,074% roztworu diklofenaku wykazały, że bardzo dobrze przenika on przez błonę śluzową i osiąga stężenie terapeutyczne w zmienionych zapalnie tkankach.

Zalety miejscowego zastosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych obejmują również względy ważne dla pacjenta, takie jak wygoda i łatwość stosowania preparatu do płukania. Ponadto roztwór diklofenaku nie zawiera alkoholu [1], dzięki czemu nie ma działania drażniącego oraz nie powoduje odczucia goryczy. Lek, zalecany przez producenta do stosowania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, jest dobrze tolerowany przez pacjentów, a w badaniach klinicznych nie zaobserwowano działań niepożądanych. Wynika to z tego, że preparat w minimalnym stopniu wchłania się do krążenia i praktycznie nie działa ogólnoustrojowo [1].

Skuteczność diklofenaku została potwierdzona w licznych badaniach naukowych. W porównaniu z innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, tak szeroko stosowanymi w leczeniu bólu po zabiegach w obrębie jamy ustnej i gardła, diklofenak wykazał większą skuteczność w redukcji obrzęku [2]. Ponadto, w porównaniu z ibuprofenem oraz paracetamolem z kodeiną, diklofenak wykazywał dłuższe działanie przeciwbólowe [3]. W przypadku przyjmowania leku przed zabiegiem stomatologicznym potwierdzona została skuteczność diklofenaku w redukcji bólu pozabiegowego [3].

Wyniki badań klinicznych jednoznacznie wykazują również wysoką skuteczność roztworu diklofenaku do płukania jamy ustnej, stosowanego w protokole pooperacyjnym jako lek przeciwbólowy, przeciwzapalny i przeciwobrzękowy po zabiegach stomatologicznych. Badania wykazały, że w porównaniu z placebo stan zapalny dziąseł był znacząco zredukowany przy jednoczesnej bardzo dobrej tolerancji leku [4, 5].

W oparciu o doświadczenie własne [6] oraz analizowaną literaturę należy stwierdzić, iż roztwór diklofenaku jest wysoce skutecznym rozwiązaniem w walce z bólem i stanem zapalnym w obrębie jamy ustnej i gardła. Niewątpliwie korzystne jest dostarczenie pacjentowi leku silnego, o działaniu miejscowym i – dzięki bardzo ograniczonym skutkom ubocznym – bezpiecznego [1].

Piśmiennictwo:
[1] Charakterystyka produktu leczniczego Glimbax 0,74 mg/ml (0,074%) roztw. Do płukania jamy ustnej i gardła.
[2] Akbulut N. i wsp.: Comparison of the effect of Naproxen, Etodolac and Diclofenac on postoperative sequelsfollowing third molar surgery: a randomised, double-blind, crossover study. Med. Oral Patol. Oral Cir. Bucal, 2014, 19, 2: 149–156.
[3] Joshi A., Parara E., Macfarlane T.V.: A double-blind randomised controlled clinical trial of the effect of preoperative ibuprofen, diclofenac, paracetamol with codeine and placebo tablets for relief of postoperative pain after removal of impacted third molars. Br. J. Oral Maxillofac. Surg., 2004, 42, 4: 299–306.[4]
[4]Weinstein R.I.: Studio controllato a doppia cecità verso placebo su efficacia, accettabilità
e tollerabilità di diclofenac collutorio nel postoperatorio orale o parodontale. Minerva Stomatol., 2001, 50, 9–10: 315–320.
[5] Tramèr M. i wsp.: Efficacia e tollerabilità di diclofenac collutorio nella chirurgia orale o parodontale. Minerva Stomatol., 2001, 50, 9–10: 309–314.
[6] Michalik M., Konopka W.: Ocena skuteczności przeciwbólowej i tolerancji diklofenaku po zabiegu operacyjnym plastyki podniebienia miękkiego i języczka. Medycyna i życie, 2013, 6, 1/2: 5–13.

Lista piśmiennictwa dostępna jest także w formie elektronicznej na stronie www.edentico.pl