Dieta neandertalczyków znana dzięki kamieniowi nazębnemu

Neandertalczycy jedli mięso nosorożców włochatych i dzikich owiec, ale też różne rośliny i grzyby – wynika z analizy DNA pozyskanego z kamienia nazębnego. Potrafili się też leczyć – informują naukowcy w „Nature”.

Badanie polegało na analizie kamienia nazębnego, który zachował się na zębach neandertalczyków żyjących w Europie do około 40 tys. lat temu. Kamień to płytka nazębna, czyli efekt działalności bakterii, który następnie uległ procesowi mineralizacji. – Kiedy tworzy się kamień nazębny, pozostają w nim uwięzione bakterie, ale również fragmenty organizmów komórkowych, które były spożywane. Daje to możliwość rekonstrukcji diety na podstawie zachowanych fragmentów DNA – opowiada PAP członek zespołu, który przeprowadził badania, dr hab. Arkadiusz Sołtysiak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Artykuł na ten temat ukazał się właśnie w „Nature”.

Analizy DNA wykonał międzynarodowy zespół naukowców pod kierunkiem prof. Alana Coopera z Australian Centre for Ancient DNA na Uniwersytecie w Adelaide. Z badań wynika, że flora bakteryjna jamy ustnej neandertalczyków była dość podobna do flory mezolitycznych łowców-zbieraczy, ale inna niż flora społeczności rolniczych (które pojawiły się dopiero około 10 tys. lat temu). – Udało się również zrekonstruować niemal kompletny genom kopalnej baterii sprzed niemal 50 tys. lat – dodaje Sołtysiak.

Dieta neandertalczyków zależała od miejsca pochodzenia

Zespół prof. Alana Coopera postanowił również zbadać skład kamienia nazębnego pod kątem obecności tkanek organizmów komórkowych. Naukowcom udało się wyróżnić DNA produktów, jakie jedli neandertalczycy. Próbki pozyskano z zębów neandertalczyków pochodzących ze stanowisk we Włoszech, Belgii i Hiszpanii. – Okazało się, że dieta neandertalczyków była dość zmienna w zależności od tego, z którego zakątka Europy pochodzili – mówi Sołtysiak.

W próbkach pochodzących z hiszpańskiej jaskini El Sidrón naukowcy nie znaleźli śladów spożycia mięsa, a jedynie pozostałości diety bogatej w różne rośliny, w tym mech, orzeszki piniowe, korę i grzyby. Z analiz wynika nawet, że część z tych posiłków mogła być gotowana. Naukowcy długo uważali, że neandertalczycy byli wielkimi miłośnikami mięsa. Badana grupa okazała się jednak jaroszami.

Tymczasem z próbek pobranych z zębów neandertalczyków w Belgii wynika coś zupełnie innego: że jedli mięso nosorożców włochatych i dzikich owiec. – Jeszcze dekadę temu naukowcy uważali, że dieta neandertalczyków była podobna do diety Eskimosów i oparta głównie na mięsie. Tymczasem obraz ten jest zdecydowanie bardziej złożony. Neandertalczycy w zależności od miejsca, w którym żyli, korzystali z innych źródeł pożywienia – skomentował polski naukowiec.

Naturalne leki przeciwbólowe

Neandertalczycy stosowali również naturalne leki. Dowody na to znaleziono w próbkach pochodzących z Hiszpanii. Jeden z osobników miał ropień, którego ślad do dziś widoczny jest na fragmencie szczęki. Z analizy bakterii zachowanych w kamieniu nazębnym wynika natomiast, że osobnik ten miał poważne problemy związane z układem pokarmowym. Aby sobie ulżyć, wykorzystywał korę topoli, która zawiera naturalną substancję przeciwbólową w postaci kwasu salicylowego (aktywnego składniku aspiryny). Naukowcy wykryli też naturalny antybiotyk: pleśń Penicillium. Co ciekawe, nie wykryto go w próbkach z zębów należących do innych osobników z tego samego miejsca. – Wygląda na to, że neandertalczycy posiadali wiedzę na temat medycznych roślin i ich różnorodnych właściwości przeciwzapalnych i przeciwbólowych – stwierdził prof. Cooper. Zwrócił też uwagę na zastosowanie naturalnego antybiotyku na 40 tys. lat przed opracowaniem penicyliny. – Nasze ustalenia kontrastują z dość uproszczonym, obecnym w powszechnej świadomości poglądem na temat neandertalczyków – dodał Cooper.

Neandertalczycy – żyjący w plejstocenie od Półwyspu Iberyjskiego po Środkową Azję – byli bliskimi krewnymi Homo sapiens. Pojawili się około 400 tys. lat temu, a około 40 tys. lat temu zostali zastąpieni przez Homo sapiens o współczesnej morfologii. Kilka lat temu genetycy pokazali, że pochodzący z Afryki ludzie o współczesnej morfologii krzyżowali się z neandertalczykami.

– W perspektywie bakterio oporności oraz wirusooporności lasery w stomatologii ze swoimi własnościami odkażającymi i przeciwbólowymi są nie do przecenienia – mówi dr hab. n. med. Elżbieta Dembowska, autorka pierwszego polskiego podręcznika poświęconego laserom w stomatologii, który jest swoistym forum praktyków korzystających z możliwości laserów od lat.

Oprac. AF na podst. PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

Fot. poliroberty900, pixabay.com