Kamień nazębny zdradził dietę pierwszych rolników sprzed 8,5 tys. lat
Kamień nazębny zdradził dietę pierwszych rolników sprzed 8,5 tys. lat
Podstawą diety roślinnej mieszkańców północnego Iraku 8,5 tys. lat temu były pszenica i jęczmień – powiedział PAP-owi dr hab. Arkadiusz Sołtysiak z Instytutu Archeologii UW, który brał udział w badaniach mikroszczątków roślin zachowanych w kamieniu nazębnym.
Obszar północnego Iraku był do niedawna rzadkim celem badań archeologów. W ostatnich latach nastąpiła ich intensyfikacja w tym rejonie – wiele ekip archeologicznych przeniosło się z ogarniętej działaniami wojennymi Syrii. Tam też, w rejonie górnego Tygrysu, w górzystej części północnej Mezopotamii, położone jest stanowisko Nemrik 9 – osada i cmentarzysko, z którego pochodzą przebadane zęby. – To pierwsze tego typu przedsięwzięcie dla tak wczesnego neolitu, czyli czasów, w którym ludzie zaczęli uprawiać rolę i hodować zwierzęta – wyjaśnił w rozmowie z PAP-em dr hab. Arkadiusz Sołtysiak. W projekcie badawczym, oprócz Polaka, wzięli udział dr Linda Scott Cummings z PaleoResearch Institute w USA i Chad Yost.
Badanie polegało na analizie mikroszczątków zachowanych w kamieniu nazębnym. Naukowcy przebadali w sumie zęby 11 zmarłych, których szkielety wydobył w czasie wykopalisk na stanowisku Nemrik 9 w północnym Iraku zespół kierowany przez prof. Stefana K. Kozłowskiego (obecnie pracującego w Instytucie Archeologii UKSW w Warszawie). Wykopaliska odbyły się w latach 80. XX wieku. Część z blisko stu szkieletów trafiła do Polski i ich szczegółowa analiza antropologiczna została niedawno zakończona. Teraz przyszła pora na szczegółową analizę kamienia nazębnego. – Udało się ustalić, że zmarli jedli przede wszystkim pszenicę i jęczmień. Natomiast mniej intensywne starcia zębów niż w późniejszej epoce brązu sugeruje, że nie spożywali zbyt wielu przetworzonych produktów zbożowych.Nadal dużą część diety mogło stanowić mięso dzikich zwierząt – opowiada dr hab. Sołtysiak. Przebadane mikroszczątki roślin zachowane w kamieniu nazębnym to przede wszystkim fitolity, czyli silnie zmineralizowane, mikroskopijne krzemionkowe twory znajdujące się w komórkach roślin.
Próchnica zębów nie stanowiła u ówczesnych większego problemu – jej częstość występowania w przypadku przebadanych szkieletów była bardzo niska. Zdaniem dr. hab. Sołtysiaka wynika to zapewne z tego, że ludzie ci mieli ograniczony dostęp do cukrów, które ulegają fermentacji mlekowej.
Prawdopodobnie badacze odkryli też pradziejowy sposób na czyszczenie zębów. W jednym przypadku natknęli się na fragment drewna uwięziony w kamieniu nazębnym. – Być może jest to ślad po użyciu patyczka, który służył do codziennej higieny jamy ustnej. Nawet dziś na Bliskim Wschodzie używa się łatwo rozszczepialnych gałązek do czyszczenia zębów – opowiada naukowiec. Badaczom nie udało się jednak ustalić gatunku drzewa, z którego wykonano fragment tej, być może, „praszczoteczki” do zębów.
Kiedy zauważono zależność między spożywanymi posiłkami a stanem zdrowia jamy ustnej? Jak w średniowieczu tłumaczono próchnicę? Dzieje dentystyki przedstawia prof. Jerzy Supady, autor książki „Historia dentystyki w zarysie”.
Oprac. AF na podst. http://naukawpolsce.pap.pl
Fot. poliroberty900, pixabay.com
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Sześć czaszek ze średniowiecznego cmentarza odkrytego przed kilkoma laty w Gliwicach zostanie przebadanych przez współczesnych dentystów w Katowicach z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu i technologii 3D. - Już dzisiaj możemy powiedzieć, że próchnic...
Duże ubytki w częściach kości twarzoczaszki mumii Egipcjanki żyjącej ponad 2 tys. lat temu mogą świadczyć o tym, że cierpiała na raka nosogardzieli – uważają eksperci z Warszawskiego Projektu Interdyscyplinarnych Badań Mumii. Mumia trafiła do Polski ...
Wikingowie, którzy dzięki produkcjom filmowym ostatnich lat zyskują na popularności, znani byli dotąd jako waleczni wojownicy oddani swoim bóstwom (ze wskazaniem na Odyna) oraz odkrywcy (na początku XI wieku) Ameryki. Być może najemni wojownicy średn...
Górnicy pracujący w kopalni Freedom w stanie Dakota Północna w pobliżu granicy z Kanadą, natrafili na bardzo dobrze zachowany kieł należący do mamuta, który – jak oceniają paleontolodzy – żył około 10 000 lat temu. Znalezisko to ma około 2,1 m długoś...
Na wykopaliskach prowadzonych na starożytnym egipskim cmentarzu w Amarnie odkryto szczątki kobiety pochowanej około 3000 lat temu – w jej miednicy naukowcy znaleźli potworniaka, czyli guza jajnika z dwoma znajdującymi się wewnątrz zębami. Jest to naj...
Z badań opublikowanych pod koniec listopada w czasopiśmie naukowym „Nutrients” wynika, że osoby, których dieta jest bogata w żywność pochodzenia roślinnego, ale ograniczają spożycie cukru i rafinowanych produktów zbożowych, mogą być mniej podatne na ...
Zgodnie z nowym rozporządzeniem, od początku kwietnia brytyjskie gabinety stomatologiczne, które są związane umową z Narodową Służbą Zdrowia, będą musiały osiągnąć 60% swojej aktywności sprzed pandemii COVID-19. To o 15% więcej w porównaniu z trzema ...
Zgodnie z informacjami ogłoszonymi w ostatnim czasie, brytyjska Narodowa Służba Zdrowia (NHS) w ciągu najbliższych dwóch lat ma zamiar stworzyć specjalistyczne kliniki leczenia otyłości dla dzieci. Ma to pomóc w rozwiązaniu problemu otyłości i nadwag...
Na placu budowy Drogi Trasy Średnicowej (DTŚ) w Gliwicach odnaleziono szczątki tzw. wampirów, czyli osób pochowanych na „cmentarzu przeklętych”. Czaszki zostaną przebadane przez katowickich stomatologów. Pierwsze szczątki na budowie DTŚ w Gliwicach ...