Więcej niż potrzeba. Zęby nadliczbowe

Jak mówi przysłowie – co za dużo, to niezdrowo. Nadliczbowe zęby, aczkolwiek nie są diagnozowane zbyt często, potrafią sprawić swoim właścicielom sporo problemów.
Z reguły pacjenci kojarzą zęby nadliczbowe z czwartymi zębami trzonowymi, zwanymi popularnie dziewiątkami. Warto jednak wiedzieć, że nadliczbowość może dotyczyć także innych zębów, np. siekaczy, kłów oraz zębów przedtrzonowych.

Na czym polega nadliczbowość zębowa?
Nadliczbowość zębów (hyperdontio) to anomalia polegająca na powstawaniu dodatkowych zawiązków zębowych – w efekcie formuje się nadliczbowy siekacz, kieł, przedtrzonowiec lub ząb trzonowy. Z nadliczbowością mamy do czynienia również wtedy, gdy oprócz normalnej liczby zębów mlecznych lub stałych występują twory zębopodobne, o bardzo nietypowym kształcie i budowie.

Nadliczbowość – co warto o niej wiedzieć
– zęby nadliczbowe mogą występować pojedynczo lub w postaci mnogiej. Pojedyncze zęby nadliczbowe stanowią 70-87% wszystkich przypadków, natomiast postać mnoga to mniej niż 1% przypadków,

– nadliczbowość może dotyczyć zarówno zębów mlecznych, jak i zębów stałych. Może również ujawnić się w okresie mieszanego uzębienia, a wówczas odróżnienie zęba dodatkowego od prawidłowego może niekiedy okazać się trudne, zwłaszcza dla pacjenta.

– zęby nadliczbowe częściej umiejscawiają się w górnej szczęce i są z reguły zlokalizowane w jej odcinku przednim.

– wyróżnia się nadliczbowość zębów rzeczywistą i rzekomą. Nadliczbowość rzekoma ma miejsce w przypadku przetrwania zębów mlecznych obok zębów stałych.

– najczęściej spotykanym zębem nadliczbowym jest mezjodens (ząb środkowy, umiejscowiony między górnymi siekaczami przyśrodkowymi). Mezjodensy częściej występują u chłopców niż u dziewcząt. Na drugim miejscu pod względem frekwencji plasuje się ząb zatrzonowcowy (dziewiątka).

– w około 75% przypadków zęby nadliczbowe pozostają zatrzymane (nie przebijają się przez dziąsło),

– niekiedy spotyka się zęby nadliczbowe połączone z zębami prawidłowymi (są to tzw. zęby dwoiste, zlane lub zrośnięte),

– zęby nadliczbowe mogą mieć taką samą budowę (choć przeważnie mniejsze rozmiary) niż ząb prawidłowy. Zdarzają się jednak zęby atypowe (dysmorficzne), które przybierają nietypowe formy, np. różyczkowate, stożkowate, kroplowate, dłutowate, pieńkowate, wieloguzkowe lub nawet samych korzeni.

– nadliczbowość zębowa występuje znacznie częściej u osób rasy żółtej.

Postępowanie lecznicze w przypadku zębów nadliczbowych zależy głównie od tego, czy występują one w uzębieniu mlecznym, czy w stałym. Decyzję o usunięciu zęba nadliczbowego podejmuje lekarz na podstawie wieku pacjenta, warunków zgryzowych panujących w jego jamie ustnej oraz stopnia uformowania korzeni sąsiednich zębów. Niestety, najczęściej zęby nadliczbowe powodują poważne zaburzenia w zgryzie (stłoczenia, przemieszczenia i obroty zębów sąsiednich, diastemę), dlatego usuwa się je chirurgicznie. Wskazaniem do zabiegu jest również nasilenie próchnicy i chorób przyzębia, bóle neuralgiczne, powstanie torbieli, opóźnione wyrzynanie sąsiednich zębów lub resorpcja ich korzeni, nawracające stany zapalne połączone z obrzękiem oraz szczękościskiem.

W niektórych przypadkach stomatolog decyduje się na pozostawienie nadliczbowego zęba, kontrolując go okresowo radiologicznie. Taka sytuacja dotyczy najczęściej zębów zatrzonowcowych, szczególnie górnych dziewiątek, które często nie dają negatywnych objawów, a zabieg ich usunięcia jest skomplikowany i często bardzo traumatyczny dla pacjenta.

B.Sz.