Przerażające robaki zębowe

Przez wiele stuleci wierzono, że dziury w zębie i krwawiące dziąsła są sprawką tajemniczych robaków zębowych. Co prawda, nikt ich nigdy nie widział na oczy i nie potrafił powiedzieć, jak wyglądają, jednak to, że istnieją, przyjmowano za pewnik.

Jedną z pierwszych wzmianek o robakach zębowych znajdziemy na glinianej tabliczce odkrytej w pałacu króla Assurbanipala (669-626 p.n.e.) w Niniwie, stolicy starożytnej Mezopotamii. Tabliczka zawierała opis wielu chorób zębów, a jej najdłuższy fragment poświęcono etiologii próchnicy. Zdaniem babilońskiego autora, sprawa przedstawiała się następująco:
„Gdy Anu stworzył niebo, przyszedł robak do Samas i płakał. Jego łzy spływały przed bogiem Ea.
Co dasz mi do jedzenia? Co dasz mi do picia? Dam ci dojrzałą figę, morele i sok jabłkowy. Po co mi figa, po co mi morele, po co mi sok jabłkowy? Pozwól mi mieszkać pomiędzy zębami, w dziąsłach. Krew zębów będę pić, korzenie w dziąsłach będę ogryzać …”.

Ponieważ bóg-stworzyciel Ea miał dobre serce, ulitował się nad robakiem i na nieszczęście ludzi spełnił jego prośbę.

Przekonanie, że dziurawe zęby są sprawką mikroskopijnych robaków, było powszechne również w innych kulturach, np. w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. W czasach nowożytnych przesąd ten utrwalił się w całej Europie za sprawą jarmarcznych „wyrwizębów” i balwierzy. W XVI wieku uczeni medycy autorytatywnie orzekli, że robaki zębowe trafiają do jamy ustnej wraz z pożywieniem, a wyobrażenie to przetrwało w wierzeniach ludowych aż do końca XIX wieku.

Co ciekawe, niemal każda większa cywilizacja wypracowała własny zestaw medykamentów i metod leczniczych, umożliwiających skuteczne unieszkodliwienie tego podstępnego pasożyta.

Zalewanie robaka
Istniały cztery niezawodne sposoby na pozbycie się zębowych robaków. Na przykład Scribonius Largus, lekarz cesarza Klaudiusza uważał, że można je wytępić za pomocą ognia, dymu lub trucizny. Co prawda, istniała jeszcze jedna metoda, czyli magiczne zaklęcia, jednak Scribonius był człowiekiem oświeconym i nie bardzo wierzył w ich działanie.

Najczęstszym środkiem przeciwko robakowi była wkładka z trucizną wciskana do dziury w zębie. Równie często okadzano ząb dymem z palonych ziół lub przyżegano, wprowadzając do dziury rozżarzony do czerwoności pręcik. Robaka można było również zalać (np. spirytusem wymieszanym z czarnym pieprzem) lub zmusić do wyjścia za pomocą magicznej formuły. W tej roli świetnie się sprawdzały na przykład takie słowa:
Przez trzy małe robaki, które są w moich zębach,
Jeden jest szary, jeden jest niebieski i jeden jest czerwony.
Życzę sobie, żeby wszystkie trzy umarły!
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. (Niemcy)

Jak wygubić robaki w zębie – garść domowych porad
"Jeżeli ząb dziurawy masz, wpuść w bawełkę kilka kropel kamforowej wódki i wypróchniałą dziurę zatykaj. Olej lniany świeży z podziwem ból zębów uśmierza. Sok nogietku ziela w dolegliwości zębów pokazuje cnotę. Gdy zaś lekarstwa nie czynią ulgi, to niewątpliwie w spróchniałym zębie są robaki jak nić grube, jak krew czerwone, które ząb toczą."

Przepis na uparte robaki
– "Kiedy komu robacy w zębiach, tedy weźmij siemienia konopnego, warz je w nowym garczku i kamienie w nie włóż rozpalone, tedy się nad parą ową nachylisz, tedy robacy wypadną – rzecz jawna jest."
– "Skorkę z drzewa jesionowego warz w occie i płocz. Item korzenie pokrzywiane warząc w wodzie z octem i płocząc, nie tylko robaka morzy, ale i bol zębów stąd pochodzący oddala."

Lekarstwo łagodzące ból spowodowany przez robaki
– "Stosuj lekarstwo składające się z nasienia Biełunowego, albo owocu alkiekengi, zmieszaj na proch starte z woskiem żółtym y porób z tego wosku plasterki (jak szostak bity), szerokie y grube. Po tym wosk ten połóż na rozpalone żelazo y dymem z niego wychodzącym ząb okadzay a żeby ci ten dym mimo ust nieubiegał, włóż z woskiem rozpalonym żelazo pod garnek; dziurkę małą w denku wybiwszy, przyłóż do niej ząb, a tak się dobrze nakadzi. To nakadzanie częstokroć największe uśmierza bóle".

Na szczęście, wiek XX przyniósł jeszcze jeden niezawodny sposób na zębowe robaki. Najlepszą metodą, aby raz na zawsze pozbyć się ich z zęba jest szybka wizyta u lekarza dentysty :-))

B.Sz.