Przedstawiono propozycje reform szkolnictwa wyższego

Władze uczelni powinny mieć możliwość sprawniejszego zarządzania, a studia doktoranckie nie powinny być tak masowe – trzy zespoły, które pracowały nad założeniami nowej ustawy o szkolnictwie wyższym mają różne podejście do zmian, ale w ich programach bywają punkty wspólne.

Pod koniec stycznia trzy niezależne zespoły badawcze, które otrzymały granty na opracowanie założeń do nowej ustawy (tzw. Ustawy 2.0) przesłały swoje projekty resortowi nauki. Na podstawie wyników prac tych zespołów resort nauki przygotować ma projekt nowej ustawy. Nad nowymi przepisami pracowały trzy grupy: zespół prof. Marka Kwieka – związany z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu, grupa kierowana przez dr. hab. Arkadiusza Radwana – stworzona przy Instytucie Allerhanda w Krakowie; a także zespół prof. Huberta Izdebskiego, afiliowany przy Uniwersytecie SWPS w Warszawie. Chociaż każdy z zespołów ma różne priorytety i różne podejście do reform, w ich programach są pewne punkty wspólne.

Radwan uważa, że jedynym stopniem naukowym nadawanym w nowym systemie powinien być doktor, którego ranga podniesiona zostanie do pułapu habilitacji. Według niego w nowym systemie „gwarantem jakości przestaje być orzełek, a staje się logo uczelni”. Jego projekt zakłada, że stopień doktora mogłaby jednak nadać tylko uczelnia, która prowadzi badania na odpowiednio wysokim poziomie. Habilitacja wedle jego propozycji zostaje zniesiona, a „profesor” przestaje być tytułem naukowym, a staje się stanowiskiem pracy. Radwan nie wyklucza, że profesorzy, którzy odejdą na emeryturę będą mogli tytuł zachować. Poza tym, zdaniem Radwana, powinien istnieć zakaz zatrudniania młodego doktora na uczelni, na której uzyskał doktorat.

Izdebski wychodzi z kolei z założenia, że powinny powstać dwie kategorie doktoratu – zawodowy i doktorat typu akademickiego – odpowiednik PhD. Habilitacja nie byłaby potrzebna do uzyskania z samodzielności naukowej. A tytuł profesora powinien być jedynie nadawany najlepszym – jako dystynkcja.

Kwiek z kolei uważa, że stopnie doktora, doktora habilitowanego i profesora powinny pozostać, ale trudniej byłoby te stopnie uzyskać. Według niego powinna być zlikwidowana profesura uczelniana. Poza tym, jego zdaniem należy ograniczyć na uczelniach rolę osób, które ukończyły 70. rok życia. Według niego takie osoby nie powinny brać udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących np. awansów czy spraw finansowych. Zdaniem Kwieka, powinien za to istnień status prawnego spoczynku dla profesorów tytularnych, którzy przepracowali 30 lat w uczelniach publicznych lub instytutach PAN. Ponadto zdaniem Kwieka powinien istnieć program wspierający najwybitniejszych profesorów w ich badaniach.

Studia

Kwiek chce, by o liczbie studentów decydowała atrakcyjność studiów, a uczelnie powinny mieć autonomię w kształtowaniu liczby studentów i doktorantów. Większa powinna być też selektywność przyjęć na studia i autonomia uczelni w tworzeniu kierunków studiów.

Radwan uważa, że warto zerwać z tradycyjnym podziałem na wykłady i ćwiczenia – zajęcia mogłyby być np. prowadzone przez kilku wykładowców, miałyby bardziej formę seminariów czy wykorzystywałyby możliwości, jakie dają masowe otwarte kursy on-line (MOOC). Według niego studenci powinni pracować bardziej samodzielnie, w mniejszych grupach. Radwan wychodzi też z założenia, że uczelnie, zamiast prowadzić centra językowe, miałyby możliwość wprowadzenia bonów do szkół językowych. Jego projekt przewiduje też, że konieczna jest powszechna i obowiązkowa ewaluacja zajęć przez studentów.

Również Izdebski proponuje zmiany dotyczące kształcenia. Według niego nie wszystkie kierunki powinny być bezpłatne. Bezpłatne byłyby tylko kierunki regulowane (m.in. te, na których są dzisiaj jednolite studia magisterskie) oraz kierunki uniwersyteckie, które mogłyby być prowadzone tylko przez niektóre uczelnie. Większość obecnych kierunków byłyby kierunkami nieregulowanymi płatnym (przede wszystkim związanymi z przygotowaniem do wykonywania zawodu).

Doktoraty

Zespoły zgadzają się, że studia doktoranckie nie powinny być tak masowe. Izdebski oraz Kwiek są zgodni, że powinno nastąpić ograniczenie studiów doktoranckich do stacjonarnych i że wszyscy doktoranci powinni dostawać stypendia doktoranckie. Radwan zakłada, że doktoranci powinni być zatrudniani w drodze konkursu na stanowisku adiunkta. Byliby mniej obciążeni obowiązkami dydaktycznymi i mogliby swobodniej łączyć prowadzone przez siebie zajęcia z własnymi badaniami. Prowadzona byłaby jednak zasada „przecięcia pępowiny”. Po uzyskaniu stopnia doktora, badacz musiałby szukać pracy w innym miejscu.

– Szkolenia Mariusza Obody? Polecam każdej higienistce, która chce rozwijać się w pracy – mówi higienistka Anita Mędrek, absolwentka szkoleń z Mariuszem Obodą, który będzie jednym z wykładowców podczas IV Ogólnopolskiej Konferencji Higienistek i Asystentek Stomatologicznych Asysdent (8-9 kwietnia, Łódź)

Oprac. AF na podst. Ludwika Tomala http://naukawpolsce.pap.pl/zdrowie

Fot. Wokandapix, pixabay.com