Mleczaki pod lupą specjalisty

Zęby mleczne, choć różnią się od stałych pod względem wielkości i ilości, wymagają naszej uwagi. Należy o nie dbać, pomimo iż nie są zębami na całe życie – około 10-11 roku życia u większości z nas wszystkie ulegają wymianie. Ich zdrowie ma jednak niebagatelny wpływ na zęby stałe. Z kolei nawyki właściwego czyszczenia mleczaków są niezwykle istotne, kiedy pojawiają się ich „następcy”. Ale zanim pojawią się zęby stałe, musimy przejść przez etap ich wymiany… O dolegliwościach, zagrożeniach oraz właściwej higienie mówi lek. stom. Radosław Łysek z Centrum Stomatologii Estetycznej i Implantologii Galeria Uśmiechu.

Jak to się dzieje, że najpierw wyrastają nam zęby mleczne, a dopiero po kilku latach pojawiają się zęby stałe?
Zęby mleczne znacząco różnią się w swojej budowie od zębów stałych, przede wszystkim pod względem wielkości. Zębów mlecznych jest również znacznie mniej aniżeli stałych, bo tylko 20, natomiast stałych 32. Te podstawowe różnice powodują, że uzębienie mleczne „dostosowane” jest do fizjonomii dziecka, natomiast wraz ze wzrostem ciała, jak również twarzowej części czaszki, około 6 roku życia zaczyna się wymiana uzębienia. Zatem zęby osób dorosłych są większe i bardziej liczne. Reasumując – pojawienie się najpierw zębów mlecznych, a późnij stałych uwarunkowane jest różnicami w budowie ciała pomiędzy dzieckiem a osobą dorosłą.

Jakie problemy mogą pojawić się w newralgicznym okresie wypadania mleczaków?
Wyrzynaniu się zębów stałych może towarzyszyć ból i obrzęk w miejscu wyrzynającego się zęba. W skrajnych przypadkach może pojawić się stan podgorączkowy, a nawet gorączka do około 39°C. Wyrzynaniu się zębów może towarzyszyć także brak apetytu oraz ogólne złe samopoczucie. Dyskomfort mogą sprawiać również znacznie już rozchwiane zęby mleczne, które są na tyle mobilne, że urażają otaczające dziąsło oraz podniebienie bądź policzek. Problemom tym można zaradzić stosując masaż dziąseł, jak również leki miejscowo znieczulające. Podwyższona temperatura oraz ogólne złe samopoczucie powinny być dodatkowo skonsultowane z pediatrą, aby wykluczyć możliwość infekcji.

Na co rodzice powinni zwracać szczególną uwagę?
Newralgicznym momentem przy wymianie uzębienia jest okres pojawienia się pierwszych zębów trzonowych stałych, potocznie zwanych szóstkami. U części dzieci jako pierwsze wyrzynają się właśnie szóstki, bardzo często rodzice interpretują ten fakt jako pojawienie się kolejnych zębów mlecznych. Pomimo mogącego pojawić się bólu oraz obrzęku konieczne jest zwrócenie uwagi na właściwe oczyszczenie okolicy zębów trzonowych, która jest w tym momencie trudno dostępna. Pierwszy ząb trzonowy stały jest przez pewien czas poniżej płaszczyzny zgryzu, „ukryty” za piątką mleczną, a gromadzące się resztki pokarmowe przyspieszają rozwój próchnicy oraz powodują stan zapalny dziąsła w tej okolicy.

Czy należy wówczas częściej odwiedzać stomatologa i zintensyfikować zabiegi higieniczne?
Pierwsza wizyta w gabinecie stomatologicznym powinna mieć miejsce około 18 miesiąca życia, a stan uzębienia powinien być regularnie kontrolowany co 6 miesięcy. Nie ma zatem konieczności częstszych wizyt kontrolnych niż co pół roku. Jest to czas pozwalający uchwycić wszelkie niekorzystne zmiany na początkowym etapie i wdrożyć właściwe leczenie. Jeżeli chodzi o zabiegi higieniczne, to jeśli są przeprowadzane właściwie przynajmniej 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku, to nie ma konieczności ich intensyfikowania. Rolą rodziców jest jednak dopilnowanie dziecka co do jakości oczyszczania zębów przynajmniej raz dziennie, ponieważ ból i obrzęk związane z wyżynaniem się zębów może powodować niechęć do ich właściwej pielęgnacji. Rolą dentysty jest natomiast właściwy instruktaż higieny jamy ustnej oraz stałe przypominanie o konieczności oczyszczania zębów.

Jakie dolegliwości wymagają natychmiastowej interwencji dentysty?
Najczęstszymi dolegliwościami związanymi z okresem wymiany uzębienia są rozchwiane zęby mleczne, które urażają tkanki miękkie w obrębie jamy ustnej. W takim przypadku należy skonsultować się z dentystą w celu usunięcia newralgicznego zęba mlecznego bądź jego korekty w zgryzie. Osobiście w takich przypadkach nie polecam sposobów domowych, w wielu przypadkach czynią szkody w tkankach miękkich.

Jak chronić nowe stałe ząbki przed próchnicą?
Przede wszystkim należy cały czas kontrolować częstość i jakość przeprowadzanych przez dziecko zabiegów higienicznych. Wraz z pojawieniem się pierwszego zęba stałego należy zmienić pastę na tę dla dorosłych, dostosowując jej objętość. Najczęściej objętość pasty powinna być taka jak objętość ziarna grochu. Ważna jest również stała kontrola stomatologiczna co 6 miesięcy. Najbardziej narażone na próchnicę bruzdy na powierzchni żującej można zabezpieczyć przed gromadzeniem się resztek pokarmowych, stosując tak zwany lak szczelinowy. Zabieg ten potocznie zwany jest lakowaniem. Konieczność i zasadność wykonania takiego zabiegu w konkretnych zębach powinien za każdym razem ocenić lekarz dentysta.

Mitem jest, że zębów mlecznych nie trzeba leczyć…
Próchnica zębów dotyczy w takim samym stopniu mleczaków, jak i zębów stałych. W zębach mlecznych ze względu na ich budowę rozwija się jednak dużo szybciej, podobnie jak szybciej występują objawy bólowe związane z zapaleniem miazgi zęba. Leczenie dzieci jest bardzo specyficzną dziedziną stomatologii ze względu na naturalny lęk towarzyszący poznawaniu rzeczy nowych oraz trudności w skupieniu uwagi przez dłuższy czas. Gdy dziecko przychodzi z bólem, leczenie jest jeszcze trudniejsze i pomimo dostępnych metod kontroli bólu bardzo łatwo dziecko może się zniechęcić. Jeżeli dojdzie do konieczności usunięcia zębów mlecznych z powodu próchnicy i powikłań w postaci zapalenia miazgi, może to powodować dalsze problemy w rozwoju narządu żucia oraz konieczność późniejszego leczenia ortodontycznego. Wszystkim tym problemom można zapobiec kontrolując higienę, regularnie co 6 miesięcy odwiedzając dentystę, a jeżeli będzie taka konieczność – lecząc próchnicę w zębach mlecznych na jej bardzo wczesnym etapie.

Czy należy w czasie wyrastania zębów stałych konsultować się z ortodontą, aby uniknąć wad zgryzu w późniejszym okresie życia dziecka?
Wszystkie anomalie dotyczące niewłaściwego rozwoju narządu żucia powinny być ocenione przez lekarza dentystę podczas regularnych wizyt kontrolnych. Jeżeli lekarz oceni, że konieczna jest konsultacja ortodontyczna, poinformuje o tym rodziców. Należy jednak zwrócić uwagę na niekorzystne nawyki mogące prowadzić do zmian w narządzie żucia. Są to między innymi: obgryzanie paznokci, ołówków, ssanie palca lub wargi. Konieczne jest zniechęcanie dziecka do takich zachowań, aby uniknąć zmian, które będą wymagały długotrwałego leczenia. Należy zwrócić również uwagę na to, by dzieci spożywały jak najwięcej twardych, nieprzetworzonych pokarmów (takich jak marchew, orzechy, skórka chleba). Pokarmy te stymulują narząd żucia do rozwoju we właściwym kierunku.

Jak dbać o zęby najmłodszych radził lek. stom. Radosław Łysek z Centrum Stomatologii Estetycznej i Implantologii Galeria Uśmiechu.