Jedno z największych kłamstw przedwojennej Polski

„Cukier krzepi” – to hasło, choć znane wszystkim, dawno straciło na aktualności. Dziś już nikt nie ma wątpliwości, że cukier nie dość, że nie krzepi, to jeszcze negatywnie wpływa na zdrowie, m.in. zębów. Mało kto jednak wie, że to hasło reklamowe nie było poparte opiniami lekarskimi, a jedynie pełniło funkcję propagandową.

Wszystko zaczęło się w latach 30. XX wieku. Polski przemysł cukrowniczy chciał zwiększyć sprzedaż cukru na rynku krajowym – bez konieczności podwyższania jego ceny (dla porównania polski cukier sprzedawany w Anglii był kilkukrotnie tańszy od tego, który można było spotkac na półkach sklepowych w Polsce). Ruszyła akcja reklamowa zakrojona na szeroką skalę, w którą zaangażował się m.in. Przewodnik Katolicki. Właśnie z tej gazety pochodzą popularne grafiki z hasłem „Cukier krzepi”.

autor: Henryk Nowina-Czerny

Polacy byli przekonywani o wartościach odżywczych cukru, który miał się stać, obok soli, najważniejszą przyprawą w kuchni. Zachęcano również matki do podawania dzieciom cukru i słodyczy w ilościach, które obecnie uważa się za kilkukrotnie za duże.

autor: Henryk Nowina-Czerny

Hasło kampanii reklamowej brzmiało „Cukier krzepi” i zostało wybrane na podstawie konkursu. Wymyślił je znany dziennikarz i reportażysta, Melchior Wańkowicz, który za te dwa słowa otrzymał niezwykle wysokie jak na tamte lata honorarium – 5000 złotych (dla porównania prezydent Polski zarabiał w tamtych czasach miesięcznie 2000 złotych). To nie jedyny sukces Wańkowicza na polu reklamy, ponieważ 40 lat później, w latach 70. Wymyślił on hasło dla Polskich Linii Lotniczych LOT – „Lot-em bliżej”.

W kampanię zaangażowano również artystów grafików, którzy opracowali charakterystyczne plakaty na potrzeby kampanii. Jednym z nich był Henryk Nowina-Czerny, którego grafiki powstałe na potrzeby kampanii prezentujemy w tym artykule. Równocześnie z kampanią promującą spożywanie cukru, ruszyła inna – zniechęcająca do używania sacharozy, która stawała się coraz popularniejsza w tamtych czasach.

Jako ciekawostkę warto dodać, że przed II Wojną Światową cukier nie był sprzedawany w postaci sypkiej lub w kostkach. W sklepach spotkać można było go w tak zwanych głowach, od których odłupywano kawałki cukru. Przypominały one kształtem pociski (patrz rysunek poniżej).

Mimo zaangażowania znacznych środków w kampanię, trudno mówić o sukcesie komercyjnym – cena cukru nie zmalała, a Polacy nie stali się bogatsi, by móc kupować aż takie ilości tej „przyprawy”, jakie były zalecane. Z pewnością jednak zmieniła się świadomość ludności, która uwierzyła w propagandę i wprowadziła cukier do codziennej diety. Do Przewodnika Katolickiego, który był zaangażowany w kampanię, spływały listy zrozpaczonych matek, które nie dysponowały wystarczającymi środkami finansowymi, aby móc zapewnić dzieciom zalecaną dzienną dawkę cukru. Były przy tym przekonane i jednocześnie przerażone, że z tego powodu ich pociechy nie będą w stanie prawidłowo się rozwijać lub zapadną na poważną chorobę.

autor: Henryk Nowina-Czerny

Dopiero od niedawna świadomość ludzi na temat cukru się zmienia i obecnie dziwnie patrzy się na osobę sypiącą trzy łyżeczki cukru do herbaty. Kiedyś jednak było to normą i jeszcze teraz można czasem spotkać starsze osoby, przekonane, że jedzenie słodkości jest zdrowe. Na szczęście współczesne społeczeństwo ma znacznie większą świadomość zagrożeń, jakie niesie za sobą używanie cukru, choć produkcja cukru w Polsce wciąż ma się całkiem nieźle…

Źródło: eDentico 1/2010 („Z kącika archiwisty – Marcina Otto”)

KeL

Przeczytaj również: Cukier uzależnia jak heroina