Jak powstaje ból? Jak działają środki przeciwbólowe?
Jak powstaje ból? Jak działają środki przeciwbólowe?
Mechanizmy przewodzenia, odczuwania oraz hamowania bólu wciąż kryją wiele tajemnic. Aby nasze ciało mogło czuć ból, natura obdarzyła nas skomplikowanym szlakiem przewodzenia, zwanym fachowo szlakiem nocyceptywnym (od łac. nocere – szkodzić). Jest on zbudowany z zakończeń nerwowych, które rejestrują szkodliwe czynniki środowiskowe oraz z nerwów przenoszących informację z tkanek obwodowych do rdzenia kręgowego i dalej do struktur mózgu.
Ból, aczkolwiek w naszym odczuciu jest wyjątkowo nieprzyjemnym wrażeniem, pełni ważną funkcję ostrzegawczo-ochronną – przede wszystkim informuje o zagrożeniu uszkodzenia ciała i zmusza do natychmiastowego podjęcia środków zaradczych. Po zaistnieniu urazu ból ogranicza ruchomość uszkodzonej części ciała, natomiast bardzo silny ból towarzyszący masywnym urazom wywołuje reakcję wstrząsową i utratę przytomności, co zmniejsza dalsze cierpienia osoby zranionej.
Mechanizm reakcji bólowej
Ból, mimo iż zawsze przewodzony w podobny sposób, może mieć bardzo zróżnicowany charakter – inaczej odczuwamy ból startego kolana, inaczej migrenę, inaczej ból zęba. Za rozróżnianie rodzajów bólu odpowiedzialny jest nasz mózg, jednak duże znaczenie ma także to, skąd pochodzi sygnał o bólu i jakimi nerwami jest przewodzony.
Bodziec bólowy (np. ukłucie, zranienie, oparzenie) uaktywnia receptory bólowe znajdujące się na zakończeniach nerwowych. Powstały w ten sposób impuls wędruje wzdłuż włókien nerwowych typu A i typu C, wyspecjalizowanych w przewodnictwie bólowym.
Włókna typu C reagują na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne. Ponieważ nie posiadają osłonki mielinowej, przewodzenie za ich pośrednictwem bodźców bólowych odbywa się bardzo powoli. Ponadto przekazywane tą drogą impulsy mają tendencję do sumowania się, przez co powstaje wrażenie „fali” bólu, w przeciwieństwie do szybko przemijającego bólu ostrego. Ból przewodzony przez włókna typu C jest opisywany przez pacjentów jako rwący, szarpiący, pulsujący, trudny do zlokalizowania. Tego typu ból często towarzyszy takim chorobom zębów, jak nieodwracalne zapalenie miazgi z wysiękiem ropnym lub ropne zapalenie tkanek okołowierzchołkowych.
Natomiast włókna A, znacznie cieńsze od włókien C, przewodzą impulsy z dużą prędkością. To właśnie one odpowiadają za transmisję ostrego, wyraźnego bólu (np. takiego, jaki występuje przy nadwrażliwości zębów). Ból taki opisujemy jako przeszywający, tnący lub piekący i potrafimy go dokładnie zlokalizować.
Jak działają leki przeciwbólowe?
Zadaniem leków przeciwbólowych (zwanych fachowo analgetykami) jest zablokowanie impulsu nerwowego niosącego informację o bólu do mózgu. Leki przeciwbólowe mogą jednak działać na różnym poziomie przewodzenia bodźców bólowych: od receptorów w tkankach, przez nerwy przewodzące ból, po połączenia nerwowe (synapsy) znajdujące się w rdzeniu kręgowym. Istnieje również grupa silnych leków działających ośrodkowo i znoszących odczuwanie bólu na poziomie centralnego układu nerwowego.
Reasumując, leki przeciwbólowe mogą więc hamować transmisję bólu na czterech poziomach:
– na poziomie receptorów bólowych i neuronów czuciowych,
– na poziomie synaps w rdzeniu kręgowym i we wzgórzu (np. morfina),
– na poziomie mózgu,
– na poziomie całego ośrodkowego układu nerwowego (w ten sposób działają np. leki wziewne, m.in. podtlenek azotu).
B.Sz.
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Firma Cellivia otworzy w Poznaniu pierwszy w Polsce bank tkanek i komórek z miazgi zębów, a także pierwszy na świecie bank umożliwiający przechowywanie tkanek dziąsła. Ma on zacząć działać jeszcze w listopadzie br. Firma Cellivia z Poznania prowadzi...
Minister zdrowia Adam Niedzielski przedstawił w poniedziałek w Poznaniu tzw. Pakiet dla Młodych – program powstający w odpowiedzi na postulaty studentów uczelni medycznych. Składa się on ze zmian zarówno legislacyjnych, jak i organizacyjnych. Minist...
W Zespole Oświatowym w Stoku Lackim trwają prace remontowe pomieszczenia, w którym powstanie pierwszy w gminie Siedlce szkolny gabinet stomatologiczny. Ma być czynny przez cały rok szkolny oraz w wybrane dni w wakacje. W trakcie ferii zimowych na te...
Pełniąca funkcję kierownika dwóch gabinetów asystentka stomatologiczna z Walii zrealizowała prawie 100 nieuzasadnionych przelewów na własne konto bankowe. W ten sposób kobieta wyprowadziła z obu praktyk kwotę ponad 60 000 funtów szterlingów na szkodę...
Dostępne bez recepty środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe znajdują się niemal w każdej domowej apteczce. Najpopularniejsze z nich to ibuprofen i paracetamol. Stosowane są doraźnie w przypadku pojawienia się podwyższonej temperatur...
Naukowcy z Politechniki Gdańskiej pracują nad innowacyjną technologią wykrywania SARS-CoV-2 i innych wirusów typu grypa w ściekach. Dzięki prostemu i taniemu rozwiązaniu można znacznie podnieść bezpieczeństwo takich instytucji jak szkoły, przedszkola...
Brazylijski wariant koronawirusa jest bardzo podobny do tego z Indii i z Kalifornii. Dostępne w Polsce szczepionki działają na wszystkie odmiany koronawirusa. Główny problem stanowi jednak wykrywanie różnych wariantów – powiedział PAP wirusolog prof....
Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najskuteczniejszych metod ochrony przed ciążą. By jednak zapewnić sobie maksimum ochrony, należy wiedzieć, jak prawidłowo przyjmować pigułki. Często padającym pytaniem jest to, czy działanie tabletek antykoncepcyjn...
Naukowcy z AGH od lat pracują nad materiałami, które mogłyby zastąpić kości i wspomóc ich regenerację. Teraz próbują skłonić ziarniste materiały kościozastępcze do walki z bakteriami – informuje uczelnia. Zespół Bioceramiczny AGH na Wydziale Inżynie...
Już wkrótce pacjenci z Warszawy będą mogli korzystać z najwyższej jakości leczenia stomatologicznego w nowej placówce DeClinic, która powstaje na Powiślu. Pierwsza klinika pod tym samym szyldem już od blisko 10 lat funkcjonuje na warszawskim Mokotowi...
Naukowcy z Politechniki Gdańskiej zgłosili do Urzędu Patentowego oparty na promieniowaniu UV system dezynfekcji sal wykładowych, laboratoriów, sklepów i innych pomieszczeń. Ultrafioletowa świetlówka wmontowana zwykłą oprawę automatycznie włącza się, ...
