Operacja FESS – endoskopowe dojście do zatoki szczękowej

Endoskopowa wewnątrznosowa czynnościowa operacja (FESS) zmian w zatokach szczękowych (np. pochodzenia stomatologicznego) jest mało inwazyjną i efektywną metodą leczenia chirurgicznego, która w ostatnich latach zastąpiła radykalną operację zatok szczękowych metodą Caldwella–Luca. W pracy przedstawiono trzy odmienne przypadki izolowanych zmian chorobowych zatoki szczękowej pacjentów, u których zastosowano endoskopową czynnościową operację FESS. Zwrócono uwagę na to, że pacjenci przed kwalifikacją do tego zabiegu zawsze muszą mieć wykonaną tomografię zatok przynosowych. Umożliwia ona wstępnie ustalenie charakteru zmian. Ostateczne rozpoznanie można postawić dopiero podczas zabiegu operacyjnego i po ocenie histopatologicznej materiału z zatok.

Endoskopowe operacje czynnościowe nosa i zatok przynosowych (ang. functional endoscopic sinus surgery – FESS) dają możliwość mało inwazyjnego usuwania drogą wewnątrznosową z zatok szczękowych stanów zapalnych, torbieli, ciał obcych, takich jak np. materiał stomatologiczny czy kawałki odkruszonych korzeni zębów. Jednak podstawowym celem tej metody jest przywrócenie drenażu i wentylacji zatok przynosowych.

Rozwój metody operacji FESS

Do rozwoju tej metody doprowadziło poznanie fizjologii zatok przynosowych, a szczególnie roli kompleksu ujściowo-przewodowego w patologii przewlekłego zapalenia zatok obocznych nosa. Chirurgia endoskopowa została wprowadzona na początku lat 80 XX wieku. Obecnie stała się w laryngologii podstawową metodą leczenia przewlekłego zapalenia nosa i zatok przynosowych. Nabiera ona szczególnego znaczenia, jeżeli chorobie pacjenta towarzyszą odmienności w budowie anatomicznej bocznej ściany nosa, dotyczące małżowiny nosowej środkowej, wyrostka haczykowatego, puszki sitowej czy grobli nosa. Wskazaniami do zastosowania leczenia endoskopowego są przerostowe zmiany błony śluzowej zatok, takie jak polipy i torbiele, grzybice, ciała obce, łagodne (a w wybranych przypadkach złośliwe) nowotwory nosa i zatok przynosowych.

FESS – kwalifikacja do zabiegu

Podjęcie decyzji o tego typu operacji musi korelować z obrazem klinicznym i dolegliwościami zgłaszanymi przez pacjenta. Widoczne w badaniu tomografii komputerowej (TK) nieprawidłowości, szczególnie bezobjawowe, nie zawsze są wskazaniem do interwencji chirurgicznej jaką jest FESS. Dolegliwości bólowe w rzucie zajętej zatoki szczękowej, parestezje twarzy lub wyciek wydzieliny śluzowej lub ropnej z nosa po tej stronie powinny być powodem rozważenia możliwości takiej operacji.

Endoskopową operację zatoki szczękowej przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Błonę śluzową anemizuje się zakładając do przewodu nosowego dolnego i środkowego sączki nasączone 1% efedryną. Po usunięciu sączków, przy użyciu endoskopu z optyką 0 stopni lokalizuje się i usuwa wyrostek haczykowaty, odsłaniając naturalne ujście zatoki szczękowej do przewodu nosowego środkowego. Ujście poszerza się mechanicznie, uzyskując szeroki wgląd do światła zatoki. Następnie – przy użyciu endoskopów z optyką 45 lub 70 stopni – lokalizuje się i usuwa odpowiednimi kleszczykami o dostosowanym kształcie i wielkości zmianę w obrębie zatoki szczękowej. Zmiany patologiczne wysyłane są zawsze do badania histopatologicznego. Po zakończeniu zabiegu operacyjnego zakłada się do nosa tamponadę przednią. Zwykle zostaje ona usunięta po 24 godzinach.

Całość artykułu „Endoskopowe dojście do zatoki szczękowej – opis przypadków” autorstwa dr n. med. Katarzyny Bojanowskiej-Poźniak, dr. n. med. Marcina Mazeranta, dr n. med. Izabeli Olejniczak, dr hab. n. med. Wioletty Pietruszewskiej oraz prof. nadzw. dr hab. n. med. Magdaleny Józefowicz-Korczyńskiej znaleźć można w numerze 5(51)/2014 czasopisma e-Dentico.

Fot. marionbrun, pixabay.com