Cukrzyca a choroby jamy ustnej

Warto przypomnieć, iż osoby chore na cukrzycę są bardziej niż reszta populacji podatne na różne schorzenia jamy ustnej. Najczęściej diagnozowanym u diabetyków problemem są choroby przyzębia oraz szybko postępująca próchnica zębów. Z przeprowadzonych badań wynika również, że osoby leczone diabetologicznie częściej niż pozostali pacjenci cierpią na kandydozę, kserostomię, owrzodzenia błon śluzowych oraz ból i pieczenie języka.

Kserostomia – czyli uczucie suchości w ustach
U chorych ze średnio lub znacznie nasiloną cukrzycą częstym powikłaniem jest niebolesne, obustronne powiększenie ślinianek przyusznych. W efekcie uszkodzenia gruczołów ślinowych dochodzi do zmniejszonego wydzielania śliny oraz wzrostu jej lepkości i gęstości. Objawom tym często towarzyszy halitoza (nieprzyjemny zapach z ust, który pacjenci mylnie przypisują zaburzeniom trawiennym).
Zmniejszone wydzielania śliny prowadzi z kolei do wysychania błony śluzowej jamy ustnej, poczucia dyskomfortu oraz częstego rozwijania się stanów zapalnych. Błona śluzowa jamy ustnej przybiera żywoczerwoną (a w stanach ostrych – intensywnie fioletową) barwę i jest pokryta zaschniętymi pasmami śluzu.
Diabetycy cierpiący na halitozę często skarżą się na problemy związane z jedzeniem, mówieniem i połykaniem. Mogą mieć również problemy z odczuwaniem smaków oraz użytkowaniem ruchomych uzupełnień protetycznych.

Nadmierne odkładanie się kamienia nazębnego
U osób chorych na cukrzycę ilość kamienia nazębnego jest znacząco wyższa niż u osób nie cierpiących na tę poważną chorobę. Niektórzy naukowcy sugerują, iż odkładanie się większej ilości kamienia nazębnego u diabetyków jest spowodowane zwiększonym stężeniem jonów wapnia w ślinie. Według innym głównym powodem jest zwiększona lepkości śliny oraz zmniejszone jej wydzielanie. Niedobór śliny może w konsekwencji zwiększać podatność błony śluzowej na owrzodzenia, prowadzić do stanów zapalnych dziąseł i przyzębia, a także intensyfikować rozwój próchnicy.

Choroby zębów
Takie czynniki, jak zmniejszone wydzielanie śliny oraz wysokie stężenie cukru w ślinie znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia próchnicy. Nasilenie procesu próchnicowego może być również związane z brakiem przestrzegania diety ubogowęglowodanowej oraz specyficznym rygorem dietetycznym (konieczność spożywania 6-7 posiłków na dobę). Za rozwój próchnicy mogą ponadto odpowiadać trudności w unormowaniu poziomu glukozy we krwi, skutkujące wzrostem stężenia glukozy w ślinie i w płynie kieszonek dziąsłowych.
Warto podkreślić, iż u pacjentów z cukrzycą zdarzają się gwałtowniejsze niż w przypadku zdrowych pacjentów schorzenia miazgi. Potwierdzeniem tego faktu jest wysoki odsetek niepowodzeń biologicznego leczenia miazgi oraz zwiększone ryzyko powstawania zmian okołowierzchołkowych (np. ropni przyzębnych).
Ponadto osoby cierpiące na cukrzycę mogą wykazywać zaburzenia mineralizacji szkliwa zębów. U dorosłych pacjentów może dojść do hipermineralizacji szkliwa, związanej z wyższym stężeniem fosforu i wapnia w ślinie.

Choroby błony śluzowej jamy ustnej
Jak już wspomnieliśmy, pacjenci cierpiący na cukrzycę wykazują o wiele wyższe stężenie glukozy w ślinie niż osoby zdrowe. Takie warunki sprzyjają namnażaniu się różnych gatunków bakterii, to zaś znacznie wydłuża proces gojenia się ran w jamie ustnej. U diabetyków częstym problemem są również: kandydoza jamy ustnej, owrzodzenia błon śluzowych oraz występowanie liszaja płaskiego.
Poza tym ze względu na zaburzenia immunologiczne, a także rozwój flory bakteryjnej i grzybiczej pacjenci z cukrzycą często cierpią na nawracające pęknięcia i zapalenia kącików ust (cheilitis). U niektórych osób może również dojść do wygładzenia języka wskutek zaniku brodawek nitkowatych i grzybowatych (i związane z tym stanem dolegliwości bólowe oraz uczucie pieczenia).

Choroby przyzębia
W przypadku diabetyków zaawansowane zmiany zapalno-zanikowe przyzębia z martwiczym uszkodzeniem wyrostków zębodołowych i obfitym ropotokiem, resorpcja (zanik) kości szczęki, obniżenie lub przerost dziąseł – powodują nie tylko utratę zębów. Z czasem nieleczony stan zapalny przyzębia może się przyczynić do przyśpieszenia wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, które są przyczyną śmierci znacznej liczby chorych na cukrzycę. Uważa się, że ciężkie zapalenie przyzębia jest niezależnym czynnikiem ryzyka śmierci z powodu choroby niedokrwiennej serca lub chorób nerek.
Wykazany w badaniach potencjalny związek między chorobami przyzębia, cukrzycą i chorobami sercowo-naczyniowymi wskazuje na to, że chorzy na cukrzycę powinni zostać objęci stałą opieką lekarzy dentystów.
Pamiętajmy – utrzymanie zdrowia jamy ustnej ma istotny wpływ na ogólny stan zdrowia diabetyków, dlatego osoby z cukrzycą powinny częściej niż zdrowi pacjenci zgłaszać się do stomatologa na badania kontrolne.

B.Sz.