Fundacja „Z uśmiechem przez życie”

Fundacja „Z uśmiechem przez życie”, będąca Organizacją Pożytku Publicznego, od czterech lat prowadzi działalność edukacyjną wśród lekarzy i pacjentów na temat przyczyn i skutków raka jamy ustnej. Fundacja działa na dwóch płaszczyznach w postaci:

– edukacji stomatologów jako „lekarzy pierwszego kontaktu” w przypadkach nowotworów jamy ustnej tj. organizacji szkoleń i konferencji – w najbliższym czasie jest szkolenie w Warszawie, prowadzone przez dr n. med. Katarzynę Brus-Sawczuk pt.: „Profilaktyka stomatologiczna u pacjentów onkologicznych. Rola testów przesiewowych w badaniu stomatologicznym”
– organizacji dni otwartych w gabinetach stomatologicznych z bezpłatnymi badaniami przesiewowymi w kierunku raka jamy ustnej

Ostatnio taka akcja odbyła się 23 marca 2015 roku w Warszawie, w Centrum Ortodoncji i Implantologii ODENT.

Poniżej rozmowa z dr. n. med. Barbarą Obłoj właścicielką Centrum ODENT, prowadzącą badania przesiewowe:
 

W jakich miejscach jamy ustnej najczęściej występują nowotwory?
Podczas badania przesiewowego oglądamy całą jamę ustną, badamy ją dotykowo, a jeżeli zauważymy jakieś niepokojące przebarwienia lub grudki używamy lampy Microlux, 1% roztworu kwasu octowego oraz czynnika OraBlu do wybarwienia zmian. Oglądamy cały język, jego boczne powierzchnie, grzbietową i dolną część, dno jamy ustnej, błonę śluzową policzków, podniebienie twarde, łuki podniebienne oraz oczywiście wargę: górną i dolną. Według statystyk najczęściej nowotwory występują na bocznej powierzchni języka, na wargach i w dalszej kolejności na podniebieniu. Prowadząc badanie przesiewowe oglądamy wszystkie okolice, również badamy węzły chłonne w rejonie głowy i szyi. Samo badanie wizualne, pomimo bardzo dobrego oświetlenia w gabinetach stomatologicznych jest niewystarczające, widzimy zmiany dopiero, gdy są już duże. Główną przyczyną dużego odsetka śmiertelności w przypadkach zachorowania na raka jamy ustnej jest zbyt późne wykrycie. Pacjenci zgłaszają się zbyt późno, gdy nowotwór jest już zaawansowany.

A wtedy leczenie jest już bardzo ingerencyjne?
Chirurgicznie usuwamy nowotwór z marginesem tkanek zdrowych, ale jeśli dotyczy to języka czy podniebienia, to rzeczywiście te destrukcje około zabiegowe są dużo większe, a niepotrzebnie jeśli zmiany byłyby wykryte odpowiednio wcześnie.

Czy pacjenci mają świadomość tego, że podczas wizyty u stomatologa, czyli lekarza z którym mamy częsty kontakt, można przeprowadzić takie badanie?
Myślę, że ta świadomość jest na minimalnym poziomie, problem tkwi w braku wiedzy o istnieniu badań przesiewowych w kierunku tego nowotworu. Powiem szczerze, że z takimi pytaniami ze strony pacjentów spotykam się sporadycznie, a jestem aktywnie pracującym zawodowo lekarzem stomatologiem. Pacjenci, których badamy, to głównie osoby z akcji informacyjnych Fundacji z Uśmiechem przez Życie oraz z działań naszej kliniki.

Czyli jest duża luka, duże pole do uświadamiania?
W mediach dużo mówimy na temat raka piersi, raka szyjki macicy, jest wiele akcji zachęcających do profilaktyki w kierunku tych nowotworów, ale nie słyszymy nic o raku jamy ustnej, który jest ósmym nowotworem pod względem częstości występowania wśród wszystkich nowotworów. Myślę, że cała akcja promująca profilaktykę jest jeszcze przed nami, podobnie jak uświadamianie stomatologów, aby wprowadzili to proste i nieinwazyjne badanie przesiewowe do swoich gabinetów.

Jakim argumentem przekonać ludzi do tego, że warto się badać?
Dla każdego ten argument jest inny. Myślę, że największą rolę, z uwagi na zasięg, mogą odegrać media. I dlatego cieszę się bardzo, że udało się zorganizować dzień otwarty dla ludzi kultury, bo jak wiemy, to oni kreują pewną modę w społeczeństwie. Ważne jest mówienie ludziom o czynnikach ryzyka tj. wiek po 40 roku życia, palenie nikotyny, alkohol, obciążenia rodzinne chorobami nowotworowymi. Pacjenci powinni umieć, w jakiś sposób określić w jakiej są grupie ryzyka. Jest to kwestia ich wiedzy i my powinniśmy ją im przekazać. W kwestii profilaktyki raka piersi czy raka szyjki macicy ludzie wiedzą, że należy wykonywać mammografię czy cytologię w określonych momentach życia. Myślę, że podobnie należy działać w profilaktyce raka jamy ustnej – wykonywać badania raz w roku, chyba ze jesteśmy w grupie ryzyka to wtedy częściej – raz na pół roku. Jeżeli przekażemy tę wiedzę ludziom, to ich świadomość wzrośnie istotnie. Wiemy z badań statystycznych przeprowadzonych w Ameryce, że tam co godzinę umiera jedna osoba na raka jamy ustnej. Ten fakt, potwierdza skalę problemu. Myślę, że sukcesywnie w ciągu kilku lat powinno nam się udać nagłośnić ten problem przy współudziale Fundacji „Z uśmiechem przez życie”, stomatologów i mediów.

Czy nie poddawanie się badaniom profilaktycznym wynika ze strachu?
Jest to bardzo możliwe, ponieważ stomatolodzy to grupa zawodowa kojarzona głównie z bólem. Dodatkowo brak jest wiedzy o samym badaniu – że jest ono nieinwazyjne i bezbolesne i trwa zaledwie 7-10 minut.

Rozmawiała: Gabriela Muzylak

Wspieraj profilaktykę nowotworów jamy ustnej – przekaż 1% podatku na badania przesiewowe.

Zachęcamy także do przeczytania:
"Stomatolog lekarzem pierwszego kontaktu"
"Zabija podstępnie"